Bardo Thödol (slot)

Na de allerlaatste instructies voor de overledene die, in verband met zijn aanstaande wedergeboorte, een moederschoot moet uitkiezen, zijn we bij het slot van het Bardo Thödol (het Tibetaans Dodenboek) aangekomen. Deze schitterende tekst, die in het dagelijks leven (in feite ook een bardo) net zo prima van pas komt, zou je zelfs van achteren naar voren kunnen lezen! De boodschap van het Bardo Thödol is éénheid (boeddhaschap). Wie zichzelf bevrijdt van de dualiteit, laat vanuit dat bewustzijnsniveau ook de tweeheid bij anderen verdwijnen.

Het laatste stukje tekst is een kort nawoord, een soort flaptekst waarin het geschrift van harte wordt aanbevolen. Daarnaast wordt de leergierige leek aangemoedigd toch vooral meer lessen (die met het Bardo Thödol verband houden) toe te voegen en te lezen. Doe dat onafgebroken en leer de betekenis ervan uit het hoofd. En als je de voortekenen herkent, en weet dat jouw tijdstip van sterven komt, moet je (als dat nog lukt) dit onderricht hardop aan jezelf voorlezen en erover nadenken. Misschien kunnen vrienden het voor je doen. “Zonder twijfel zul je worden bevrijd”.

Voer alle instructies op de juiste wijze uit. De yogi met het hoogste inzicht zal de uitstoting van het bewustzijn realiseren op het sterfmoment. Hij hoeft dus niet door de bardo te dwalen. Onder dit level herkent slechts een ervaren enkeling de helderheid van de daaropvolgende bardo (van dharmata). Hij wordt een boeddha. Een minder ontwikkelde wordt op een of ander moment (wanneer de vredige en toornige projecties zich voordoen) bevrijd in overeenstemming met zijn karma en intellectuele aanleg. Er zijn heel veel stadia, en daar zit vast wel een passende voor hem bij. Degene met erg slecht karma komt er minder goed vanaf. Hij moet verder dwalen, neerwaarts naar de bardo van wording. Gelukkig krijgt hij nog vele malen uitleg, zodat hij op enig moment de situatie toch zal herkennen en bevrijding bereiken. Zelfs de minste onder de minderen, zoals de dieren, keren terug uit de lagere rijken door toevlucht te nemen. Zij kunnen een kostbaar menselijk lichaam verwerven, met alle mogelijkheden van dien. Bijvoorbeeld in hun volgende leven een heilige goeroe ontmoeten, die hen instructies geeft, waardoor ze bevrijd worden.

Het Bardo Thödol is een onovertroffen geschenk! Het biedt zelfs de grootste knoeier verlossende shortcuts op de lange weg naar verlichting. Wees dan wel positief! Beoefening is niet vereist, maar je moet luisteren en lezen, je laten overtuigen en bevrijden door de diepzinnige instructie. Deze leer leidt ook grote zondaren over het geheime pad. Onthoud de woorden en hun betekenis en je zult bevrijd worden in de bardo van het ogenblik van de dood, zelfs als je opgejaagd wordt door zeven honden. En zelfs de boeddha’s van verleden, heden en toekomst zouden niks beters kunnen vinden dan deze leer, als ze er naar zouden zoeken.

Want dit is “de bardo-instructie die mensen bevrijdt, het diepzinnige innerlijkste wezen, De Grote Bevrijding door Horen. Deze schat werd ontdekt door de siddha Karma Lingpa in de berg van Gampo-dar. Moge deze de dharma en alle voelende wezens ten goede komen.

Sarva Mangalam!”

 

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman 

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006  

 

Ilse Dorren 

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: de juiste moederschoot kiezen (4)

Als een overledene aan het eind van de bardo van wording toch moet reïncarneren, is het Bardo Thödol hem behulpzaam bij het kiezen van de juiste moederschoot. 

 

Een plekje in een van de zuivere boeddhagebieden zou dan heel mooi zijn, maar als je dat niet kunt of wilt bereiken, is een moederschoot in de onzuivere levenscyclus (samsara) het enige alternatief. Kies in dat geval, zoals eerder uitgelegd, met je helderziendheid een werelddeel en vervolgens een plaats waar de dharma (de leer van Boeddha) bekend is.

Je kunt je nog lelijk vergissen bij het kiezen van de moederschoot. Wees daarom uiterst voorzichtig! Wat zich ook voordoet, vertrouw het niet! Je bent nu onder zware invloed van emotionele verslavingen en karma, en daardoor verblind voor de ware natuur van de plaats. En dat is moeilijk kiezen. Zelfs als je nu (bijvoorbeeld) in een vuile mesthoop geboren zult worden, zul je de riekende massa nog als heerlijk geurend waarnemen. Een instinker, inderdaad. Schakel daarom alle verlangen en afkeer uit, want als je je ergens toe aangetrokken voelt, zul je daar geboren worden.

De vuistregel is hier: wees ‘neutraal’. Ga naar binnen “in de verheven staat van evenwicht”. Blijf alert! Geen goed of slecht, aanvaarden of verwerpen. Denk niet in tweeheid, ik en de moederschoot, maar aan de absolute éénheid. De juiste intentie is erg belangrijk. Houd van iederéén. Zet gerust zo hoog mogelijk in. Neem je voor dat je als wereldheerser geboren zult worden, om zo het welzijn van alle levende wezens te bevorderen. Of in een héél religieuze familie, misschien wel als kind van een heilige. En terwijl je je op dit soort verheven gedachten concentreert, ga je de moederschoot binnen, en die zegen je als een paleis van de goden. Roep alle boeddha’s, bodhisattva’s enzovoort aan.

Maar helaas, voor de meesten blijft het ontzettend moeilijk om van de onbewuste neigingen af te komen, en beelden van de dualiteit worden als werkelijkheid ervaren. Om de overledene nu voor verder afglijden te behoeden, moeten de achterblijvers hem nog een keer bij zij naam noemen en instrueren. Zelfs de meest domme en zondige persoon kan begeerte en afkeer uitschakelen door zijn toevlucht te nemen tot de Drie Juwelen: de Boeddha, de Dharma en de spirituele gemeenschap. Ga verder met opgeheven hoofd. Roep Avalokiteshvara aan. Besef dat je in de bardo bent! Geef gehechtheid en hunkering naar de achtergelaten verwanten en geliefden op, zij kunnen je niet helpen. Ga nu binnen in het blauwe licht van de mensen of het witte licht van de goden. Ga binnen in de juweelpaleizen, verrukkelijke tempels en pleziertuinen.

Dit moet zeven keer herhaald worden. Daarna moeten de boeddha’s en bodhisattva’s worden aangeroepen en een aantal belangrijke (aanvullende) teksten zeven keer gelezen worden.

En dat moet het dan zijn.

 

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006 

 

Ilse Dorren 

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: de juiste moederschoot kiezen (3)

Als een overledene aan het eind van de bardo van wording moet reïncarneren, is het van groot belang dat hij een geschikte moederschoot selecteert. Het Bardo Thödol is hem hierbij behulpzaam met een aantal diepzinnige instructies.

Hierin komt het er meestal op neer dat je je verbeeldingskracht en concentratievermogen op de juiste wijze inzet. Er is dan veel mogelijk, maar je moet wel heel voorzichtig te werk gaan en je vooral niet laten afleiden, ook al sta je onder enorme druk en word je achtervolgd door de wrekers (van karma). Als die opdagen mediteer dan over Hayagriva.

Ga niet zomaar de eerste de beste moederschoot binnen. In deze bardo beschik je over subtiele helderziendheid, je kent dus alle plaatsen en hun hoedanigheden. Kies dus met wijsheid. Je zou kunnen verhuizen naar een van de zuivere boeddhagebieden (boeddhaversa). Het Bardo Thödol somt er een aantal op. Het zijn wereldstelsels die in veraf gelegen dimensies bestaan, maar in de bardo kun je er (door mededogen van boeddha’s en bodhisattva’s) met je mentale lichaam en je superkrachten naar toe reizen met de snelheid van een gedachte. Naar de Tushita-hemel bijvoorbeeld, het verblijf van de toekomstige boeddha Maitreya, of naar het westelijk Gelukzalige Rijk van de boeddha Amitabha. 

Voor een zielsverhuizing naar zo’n engelenwereld moet je eerst uitbarsten in een soort drammerig pathetische klaagzang. Dat je nu al eonen lang ronddoolt in het moeras van samsara, en nog steeds niet bevrijd bent, terwijl zoveel anderen allang boeddha zijn geworden. Dat je er ziek van wordt, van samsara, die eindeloze cyclus. Je verafschuwt het en verwerpt het! Spreek dan de intentie uit dat je er NU aan wilt ontsnappen, en dat je spontaan geboren wilt worden in een lotusbloem in jouw boeddhagebied naar keuze. Neem je dat héél stellig voor, en concentreer je sterk en eenpuntig op die hemel. Als je het goed doet lukt het onmiddellijk.

 

Een wonderlijke en vooral wanhopige noodsprong, lijkt mij.

Maar dit is de bardo.

 

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006  

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: de juiste moederschoot kiezen (2)

De overledene die, aan het eind van de bardo van wording, er niet in slaagt de moederschoot te blokkeren, moet zijn reïncarnatie maar accepteren. Een verlossing zit er waarschijnlijk niet meer in. Voortgestuwd door de kracht van zijn karma stevent hij rechtstreeks op de zes bestaansrijken af.

Wil je dat niet? Dan heb je pech. Dit kun je niet meer voorkomen, niet op eigen kracht. Je bent hulpeloos en moet gaan, dwars door sneeuwstormen, hagelbuien en orkanen. Er is duisternis en hard geluid. Je wordt achtervolgd door moordenaars en voortgesleept door de wrekers van karma. Je ontsnapt in paniek en verschuilt je waar het maar kan. In de luxueuze huizen, maar ook in grotten of holen in de grond, onder rotsen, in bossen en struikgewassen. Naar buiten durf je niet meer, bang voor de verschrikkingen van de bardo, en bang om je veilige plekje te verliezen. Je bent er aan gehecht geraakt en wilt er nooit meer weg. Je neemt een lichaam aan, hoe inferieur ook, en gaat allerlei vormen van lijden meemaken. Dit alles is een teken dat er demonen en kwade krachten in het spel zijn. Zij vallen je nu lastig. Gelukkig weet het Bardo Thödol daar raad mee. Luister naar deze belangrijke instructie en begrijp hem goed! 

Vraag onmiddellijk weer zo’n machtige archetypische boeddhavorm om hulp. Doe het intens! Je eigen yidam bijvoorbeeld, of anders Chemchoc Heruka of Hayagriva of Vajrapani. Het maakt niet uit wie, als hij maar vooral reusachtig en indrukwekkend is. Zó moet je hem dus visualiseren, in een woedende houding, klaar om alle demonen tot stof te verpulveren. Zet er maar grof geschut tegenover, gebruik je fantasie om fantasie te verjagen. Een machtige serafijn of cherubijn mag ook, het gaat erom dat jij hem kan zien als een welwillende beschermer. Dat is de kern van deze instructie, onthoud dat goed!

Deze hulp biedt dubbel voordeel. Je kunt jezelf van de wrekers bevrijden (je angst- en paniekblokkade doorbreken) en je forceert een korte pauze in de voortgang van de wedergeboorte. Je hebt nu de kans om het verloop te veranderen en een betere moederschoot (reïncarnatie) uit te kiezen.

Het meest ideaal zou nu een contemplatie over het Grote Zegel zijn, maar als je dat niet kunt, neem dan deel aan het spel van illusie en doe daar je voordeel mee. Met verbeeldingskracht en gerichte concentratie kun je zijn wat je maar wilt! Er is veel mogelijk, en het is onbelangrijk of je hierin gelooft of niet. De wereld van de tweeheid is een droom die je kan sturen. En in de toestand na de dood, als de materiële bindingen zijn weggevallen, is dat minder moeilijk. Zelfs lagere wezens zoals preta’s en allerlei demonen verkriigen een lichaam enkel door hun zelfbeeld te veranderen.

En als je ook dat niet kunt, wees dan in ieder geval nergens aan gehecht, maar mediteer over je yidam of Avalokiteshvara, en je zult een sambhogakaya-boeddha in de tussenstaat worden.

 

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman 

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006  

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: de juiste moederschoot kiezen (1)

Aan het eind van de bardo van wording kan de overledene een reïncarnatie voorkomen door de moederschoot te blokkeren. Het Bardo Thödol vertelt hem hoe en waarom.

Maar misschien heeft deze dode amper een goede daad verricht, en zoveel neurotische sluiers dat hij niet bevrijd kan worden, ondanks alle tips en trucs die hij inmiddels aangereikt heeft gekregen. Helaas dan, de kracht en macht van karma zijn intens dwingend. Als de moederschoot zich tot nog toe niet gesloten heeft, moet hij het misschien maar opgeven en zijn wedergeboorte accepteren. In dat geval is het wel belangrijk dat hij toch op z’n minst de juiste moederschoot kiest.

Het Bardo Thödol blijft ook hier behulpzaam. Het biedt de overledene een totaalbegeleiding op zijn reis door de bardo. Van de veelheid vóór de dood naar de eenheid van het Heldere Licht, en via de bardo van dharmata en de bardo van wording, in een steeds bonter en grimmiger wordende veelheid, naar de laatste poging om de moederschoot te blokkeren: een meditatie op het Heldere Licht (de eenheid). Daarna waaiert de beleving weer uit tot de veelheid van het menselijk bestaan en is de cirkel weer rond.

De achterblijvers noemen de dode drie keer bij zijn naam en lezen de tekst hardop voor. Beste dode, luister goed. Het is je vaak uitgelegd, maar je hebt er niets van begrepen. Nu is de tijd gekomen om een lichaam aan te nemen. Hier zijn de instructies om de beste moederschoot te selecteren. Houd ze in gedachten, begrijp ze en wees niet afgeleid maar concentreer!

Daarna worden uitvoerig de kenmerken van het werelddeel waar je geboren zult worden met je doorgenomen, natuurlijk wel gebaseerd op de antieke boeddhistische kosmologie. Je kunt kieskeurig zijn, kennelijk zit er nog volop rek in de keuzemogelijkheden. Er zijn bijvoorbeeld tips over bepaalde locaties waar de situatie wel heerlijk comfortabel is, maar waar je toch niet moet zijn omdat de dharma (de leer van Boeddha) er niet floreert. En een bepaalde plaats in het zuiden, genaamd Rozenappeleiland, wordt juist extra aanbevolen. Luxueuze, comfortabele woningen, als je kunt moet je daar binnengaan.

Over het algemeen ga je terug naar de mensenwereld of wordt je in de godenwereld herboren (misschien is geest of engel hier een beter woord), maar een geboorte in een ander bestaansrijk is ook mogelijk. Elk van de zes bestaanswerelden is een bewustzijnstoestand. Ze kunnen elkaar doorkruisen en omgeven. Een spook leeft in zijn eigen sfeer, maar kan contact met mensen maken. Godheden spelen een rol op aarde en vergezellen ons welwillend of vertoornd in het hiernamaals.

Als je in de godenwereld herboren zult worden, zie je hemelse bouwwerken van vele verdiepingen, gemaakt van allerlei edelstenen. (Dit lijkt op de hemelse stad en de pearly gates uit de christelijke mythologie.) Kun je naar binnen? Doen! De halfgoden (asura’s) zien plezierige bossen of draaiende wielen van vuur. Ga daar in ieder geval niet binnen, maar bied in gedachten weerstand. Word je een dier, dan ontwaar je in een soort mist holen in de grond, grotten en strohutten. Niet binnengaan. Preta’s zien boomstompen en zwarte vormen omhoog steken. Duisternis, schaduwen, ondiepe holen en zwarte stukken grond. Ga daar zeker niet heen. Wees intens moedig en bied in gedachten weerstand. Als je als hellewezen geboren zult worden, hoor je liederen die gezongen worden door mensen met een slecht karma. Je zult merken dat je in een duister land terecht bent gekomen, met zwarte en rode huizen, met zwarte vuurplaatsen en zwarte wegen. Je zult er in de hellen verstrikt raken en ondraaglijke pijn door hitte en kou ondergaan, waar je niet aan kunt ontsnappen. De echt zware gevallen zullen hier hulpeloos naar binnen moeten gaan, maar als je kunt moet je dit absoluut vermijden! Wees heel voorzichtig, toon wilskracht en blokkeer de moederschoot. Mobiliseer de kracht van de drang naar bevrijding! 

 

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006 

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Voorland

 

 

 

Bardo van wording: het blokkeren van de moederschoot (2)

Aan het eind van de bardo van wording moet de overledene alles op alles zetten om een reïncarnatie te voorkomen. Het Bardo Thödol geeft je vijf diepzinnige instructies om de moederschoot te blokkeren. Daar hangt veel van af, dus volg ze goed op en laat je niet afleiden.

De vorige instructie ging over begeerte en afkeer, en nu wordt uitgelegd hoe onwerkelijk alle zich voordoende verschijnselen in wezen zijn. Die man, die vrouw, de stormen en alle andere enge projecties, het zijn allemaal luchtspiegelingen. Dus waarom zou je bang zijn? Of verlangen hebben? Dat heeft totaal geen nut, sterker nog, dan geef je het een waarde, je doet alsof het echt is. Maar het is slechts verbeelding, een projectie van je geest, en zelfs die bestaat niet eens! Je hebt al ontzettend lang in samsara rondgedwaald omdat je dacht dat alles echt was. En voor je het weet dwaal je er nog langer rond en zul je vreselijk lijden. Het is maar een droom, een illusie! Niet echt, ook niet voor even! Mediteer daarop, concentreer je eenpuntig op deze overtuiging. Vernietig zo je geloof in een zelf en de werkelijkheid van alle verschijnselen. Laat deze vrijheid op je bewustzijnsstroom inwerken en begrijp het niet werkelijk bestaan van de kosmos.

Dat is zware kost wat de opgejaagde, niet geoefende dode hier op de valreep nog even voorgeschoteld krijgt. Meer iets om al bij leven langdurig en grondig te bestuderen. Het is misschien de meest gevorderde lering van Boeddha: het bevrijdende inzicht dat alle dingen waarheid-status missen, en dat daarom onze waarheid-gewoonten (het waarnemen van een ding alsof het een onafhankelijk bestaand ding-op-zichzelf is) begoochelingen zijn. Padmasambhava (de samensteller van het Bardo Thödol) vindt deze gevorderde leringen juist zeer geschikt voor de bardo. Je hebt er een unieke kans, bent extreem buigzaam en negen keer zo slim.

De vijfde instructie is een meditatie op het heldere licht:‘alle dingen zijn mijn eigen geest en mijn geest is leegte, vrij van schepping en vernietiging’. Terwijl je dit denkt, houd je je geest open en ontspannen ‘zoals water dat in water uitgeschonken wordt’. Door je geest natuurlijk en vrij te laten rusten, kun je er zeker van zijn dat de ingang tot de moederschoot afgesloten wordt. Mediteer net zo lang door tot de baarmoederingang gesloten is.

 

Bronnen: 

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: het blokkeren van de moederschoot (1)

Aan het eind van de bardo van wording staat de overledene, opgejaagd door zijn slechte karma, aan de rand van een reïncarnatie. Het ziet er niet best voor hem uit, dat wordt opnieuw lijden en dwalen in samsara. Het licht van zijn toekomstige bestaanswereld schijnt hem al helder tegemoet. Nu op de rem trappen dus, en in gedachten weerstand bieden. De ingang tot de moederschoot moet geblokkeerd worden.

Het is een cruciaal moment, ‘de scheidslijn waarop wordt bepaald of je naar boven of naar beneden gaat’. Of je voor altijd gelukkig zult worden, of door één enkel moment van luiheid langdurig moet lijden. Alles hangt hier af van de juiste eenpuntige concentratie. Je moet vooral niet afgeleid zijn, je geest is nu als de teugels van een paard, alles waar je aan denkt zal gebeuren. Wees dus positief en streef naar goed karma.

Luister naar de diepzinnige instructies van het Bardo Thödol. Je moet nu eerst een belangrijk vers hardop nazeggen. Denk er dan goed over na en breng het in praktijk. Het gaat over concentratie, volharding en meditatie. En over het afsluiten van de moederschoot, het moment dat nu gekomen is. Let goed op!

Je hebt visioenen van mannen en vrouwen die gemeenschap hebben. Ga daar niet tussenin! Doe verstandig en visualiseer de man en vrouw als je leraar en zijn partner. Betuig ze intens respect en vraag om onderricht. Concentreer je sterk op deze gedachte. Mediteer over je leraar en zijn partner als je yidam (of Avalokiteshvara) met zijn gezellin. Schenk ze in gedachten offergaven en vraag vol toewijding om goede resultaten.

Ga niet onder invloed van lust en afkeer de baarmoeder in! Het Bardo Thödol schetst wat er dan zou gebeuren: je zult je vader haten, wanneer je als man geboren wordt, en aantrekking voelen ten aanzien van je moeder. En jaloers zijn op je moeder en begeerte voelen naar je vader, als je als vrouw geboren wordt*. Je zult uiterste gelukzaligheid ervaren in het centrum van de vereniging van zaadcel en eicel (“Het centrum van de vereniging van witte en rode druppels”). Hierna zul je het bewustzijn verliezen en de vrucht zal groeien (“rond en ovaal”), tot het lichaam gerijpt is en uit de moederschoot tevoorschijn komt. Waar zul je terecht komen en in welke hoedanigheid? Welke vormen van lijden zul je ondergaan? Hoe groot is je domheid en onwetendheid? Terug kun je niet meer, je gaat opnieuw rond in de zes rijken van bestaan, de diepe afgrond van samsara. Wat jammer! 

Als begeerte en afkeer bij je opkomen, moet je als volgt mediteren om de moederschoot af te sluiten: (in het kort) Wat triest dat ik zo’n slecht karma heb, en zo gehecht ben aan begeerte en agressie! Ik blijf maar dwalen en dwalen in samsara, en wegzinken in de oceaan van lijden. En op deze manier gaat het nog eindeloos duren ook. Ik heb er genoeg van! Vanaf nu geef ik begeerte en afkeer volledig op! Dat ga ik echt doen! 

Concentreer je geest intensief en eenpuntig op deze gedachte. 

 

*Het Oedipusmotief en elektracomplex, láng voor Freud en Jung al doorgrond door het Tibetaans boeddhisme.  

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006 

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985