In de
bardo van wording kan de overledene alle hulp gebruiken die hij maar kan
krijgen. Hopelijk heeft hij achterblijvers die hem voorlezen, en heeft hij de
aandacht van barmhartige wezens. Maar het is vooral belangrijk dat hij zelf alles op alles zet voor een
gunstige ontwikkeling. De tekst van het Bardo Thödol is hier heel duidelijk in.
Als ik de instructies erop nalees, komt het meestal op hetzelfde neer:
(be)oefening,
concentratie,
wilskracht,
verbeelding,
neutraal
zijn.
Begin
nu, bij leven al, met beoefenen. Raak vertrouwd met de situaties en wezens in
de bardo, zodat je ze herkent als het zo ver is. Na je overlijden is het Bardo
Thödol de geheugensteun voor kennis die je al hebt.
Concentratie
en wilskracht, dat spreekt voor zich. Afleiding en angst zorgen voor verkeerde
keuzes op cruciale momenten. (En daar hoef je niet dood voor te zijn.)
Verbeeldingskracht
is van groot belang. Door je waarneming heenkijken, abstract denken. Zonodig
een situatie kunnen kneden en omvormen in je voordeel.
Neutraal
zijn, in dit geval: onverschillig, zonder voorkeur, niet voor niet tegen. Raak
vooral niet betrokken in je visioenen van verlangen of afkeer, want voor je het
weet schiet je als een soort flipperbal heen en weer tussen vreugde en
droefheid, steeds opnieuw. In de bardo heeft je bewustzijn geen ondersteuning
en is daarom heel onstabiel. Elke goede of slechte gedachte die in je opkomt is
erg krachtig. Denk dus maar liever niet aan je slechte daden, die herinneringen
hebben nu de gedaanten van folterende demonen aangenomen. Herinner je vooral
deugdzaamheid. En als je dat niet in huis hebt, probeer dan op z’n minst een
positieve houding van respect en vertrouwen op te wekken. Dat is een
vuistregel!
En houd
die positieve houding vast, ook als je wordt afgeleid door handelingen van je
nabestaanden of andere aardse zaken. Laat je vooral niet meeslepen door emoties
nu de zes bestaanswerelden weer opkomen. Als je op dit moment woedend zou
worden, bestaat het risico dat je toch nog in een lager rijk terecht komt. Je
kunt zelfs als hellewezen of preta herboren worden, ook als je net op het punt
stond een hogere staat te bereiken.
Dus
wordt maar niet boos als je bijvoorbeeld ziet dat je familie dieren offert ten
bate van jouw zielenheil. Dat is inderdaad niet zo gunstig, maar laat het los!
Mediteer juist over liefde. Of misschien ben je erg gehecht aan de bezittingen
die je achterliet. Je zou dan kwaad kunnen worden op de nieuwe gebruikers
daarvan. Niet doen! Wat maakt het uit wie die spullen heeft, ze zijn nu toch
nutteloos voor je. Concentreer je en schenk ze in gedachten aan je leraar en de
drie juwelen. Verblijf in deze ervaring van onthechting en onbezorgdheid. En ook
al zouden de achterblijvers de voor jou bedoelde rituelen slordig en
ongeïnteresseerd uitvoeren, niet verdrietig en wanhopig worden! Het is heel
schadelijk als je nu je geloof en vertrouwen verliest. Wat ze er ook van bakken
verder, behoud een positieve houding! Doe maar gewoon of je het verkeerd gezien
hebt. Die mensen zijn actief met de leer van Boeddha, en daarin kan toch geen
onzuiverheid zijn? Blijf ze respecteren en overlaad ze met positieve gedachten.
Die
rituelen kunnen trouwens ook heel goed uitpakken. Bijvoorbeeld als je net
geboren dreigt te worden in een van de drie lagere bestaanswerelden (de
visioenen doemen al voor je op) en je ziet dan je achterblijvers en leraren
heilzaam bezig, speciaal voor jou. Dan word je waarschijnlijk zo blij dat je
toch nog in een hoger rijk geboren wordt.
Het is
duidelijk dat deze instructies en tips voor de bardo van wording ook vaak
nuttig zijn in het dagelijks leven. Dat ligt dicht bij elkaar. Wie zich door
het leven heen weet te slaan, zal het in de bardo ook wel klaarspelen. En
omgekeerd, wie er in de bardo zonder al te veel kleerscheuren afkomt, draagt al
een stuk weerbaarheid voor zijn komende leven met zich mee.
Bronnen:
Francesca
Fremantle en Chögyam Trungpa
Het
Tibetaans Dodenboek
Servire,
1991
Robert
A.F. Thurman
Het
Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht, 2006
Ilse
Dorren
Tocht
door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda,
1985
