Ik wens alle lezers van dit blog een Prettige Overgang!
Robin
BARDOBLOG SINCE 2018
vrijdag 28 december 2018
woensdag 19 december 2018
Pim van Lommel vs sceptici
De vorige blogpost ging over de Amerikaanse psycholoog Sarah Durston, wiens denkbeelden met betrekking tot bewustzijn en bijna-doodervaringen (BDE’s) mij soms aan Pim van Lommel doen denken. In een interview met de Volkskrant noemt Durston BDE’s van mensen als een van de zaken waar je het op dit moment in de wetenschap niet over mag hebben. Ze worden weggezet als onmogelijk of als hallucinaties van een zuurstofarm brein.
Dat is precies waar cardioloog Pim van Lommel (1943) keer op keer tegenop loopt. Ondanks het artikel in het gezaghebbende tijdschrift The Lancet in 2002 en zijn boek Eindeloos bewustzijn uit 2007 wordt zijn onderzoek naar bewustzijn en BDE’s nog vaak weggezet als ‘pseudowetenschap’. Het is nog steeds niet wetenschappelijk acceptabel om je met dit soort zweverigheid bezig te houden, je wordt onherroepelijk door je collega’s weggehoond.
‘Serieuze’ wetenschappers hebben grofweg drie denkbeelden over de BDE. Het zou een ervaring zijn die veroorzaakt wordt door een zuurstoftekort in de hersenen, of het zou een uiting zijn van angst voor de dood, of een combinatie van die twee: de door zuurstofgebrek stervende hersencellen gaan de pijn en de angst voor de dood tegen door het aanmaken van onder andere endorfinen en ketamine, stoffen die de euforische belevingswereld tijdens de BDE teweegbrengen zouden brengen.
Van Lommel en zijn medewerkers kozen bij hun onderzoek voor één specifieke patiëntengroep: mensen die een hartstilstand hadden ondergaan. Dat is medisch gezien een ondubbelzinnige situatie. Iemand met een hartstilstand is klinisch dood. De adem stopt, er zijn geen reflexen meer, de hersenstamfunctie en de hersenschorsfunctie vallen weg. De onderzoekgegevens maakten het mogelijk om tot een beoordeling te komen van de verschillende 'wetenschappelijke’ verklaringen van BDE’s:
1. Zuurstoftekort? Alle patiënten hadden een zuurstoftekort in de hersenen ten gevolge van de hartstilstand. Als zuurstoftekort tot een BDE zou leiden, dan zouden veel meer patiënten een BDE moeten melden. Dat is niet zo, slechts 18% meldt een BDE. Hiermee is de fysiologische oorzaak eigenlijk uitgesloten.
2. Leidt een hogere dosering van een geneesmiddel dat gebaseerd is op opiaten eerder tot een BDE? Nee. Er is geen relatie gevonden tussen de medicatie enerzijds en het wel of niet melden van een BDE anderzijds.
3. Angst voor de dood? In dit onderzoek gaat die verklaring niet op, een hartstilstand voel je namelijk niet aankomen. Iemand die een hartstilstand ondergaat heeft helemaal de tijd niet om doodsangst te voelen, laat staan die te bestrijden met het produceren van een BDE. Vaak komen deze mensen weer bij als patiënt in een ziekenhuis, zonder het besef wat er eigenlijk gebeurd is.
Als fysiologische, medische en psychologische factoren niet duidelijk kunnen maken waarom nu precies die 18% wel een BDE had en die 82% niet, dan betekent dat een directe weerlegging van de belangrijkste reguliere ‘verklaringen’ die door sceptici regelmatig naar voren worden geschoven. Er is nog veel meer onderzoek nodig. De oorzaak van een BDE is nog steeds een mysterie waar we tot dusver weinig van begrijpen.
Bronnen:
Interview Pim van Lommel door Hans Gerding en Rens Wezelman
Prana 135 (2003)
Pim van Lommel
Eindeloos bewustzijn
Ten Have, 2007
Dat is precies waar cardioloog Pim van Lommel (1943) keer op keer tegenop loopt. Ondanks het artikel in het gezaghebbende tijdschrift The Lancet in 2002 en zijn boek Eindeloos bewustzijn uit 2007 wordt zijn onderzoek naar bewustzijn en BDE’s nog vaak weggezet als ‘pseudowetenschap’. Het is nog steeds niet wetenschappelijk acceptabel om je met dit soort zweverigheid bezig te houden, je wordt onherroepelijk door je collega’s weggehoond.
‘Serieuze’ wetenschappers hebben grofweg drie denkbeelden over de BDE. Het zou een ervaring zijn die veroorzaakt wordt door een zuurstoftekort in de hersenen, of het zou een uiting zijn van angst voor de dood, of een combinatie van die twee: de door zuurstofgebrek stervende hersencellen gaan de pijn en de angst voor de dood tegen door het aanmaken van onder andere endorfinen en ketamine, stoffen die de euforische belevingswereld tijdens de BDE teweegbrengen zouden brengen.
Van Lommel en zijn medewerkers kozen bij hun onderzoek voor één specifieke patiëntengroep: mensen die een hartstilstand hadden ondergaan. Dat is medisch gezien een ondubbelzinnige situatie. Iemand met een hartstilstand is klinisch dood. De adem stopt, er zijn geen reflexen meer, de hersenstamfunctie en de hersenschorsfunctie vallen weg. De onderzoekgegevens maakten het mogelijk om tot een beoordeling te komen van de verschillende 'wetenschappelijke’ verklaringen van BDE’s:
1. Zuurstoftekort? Alle patiënten hadden een zuurstoftekort in de hersenen ten gevolge van de hartstilstand. Als zuurstoftekort tot een BDE zou leiden, dan zouden veel meer patiënten een BDE moeten melden. Dat is niet zo, slechts 18% meldt een BDE. Hiermee is de fysiologische oorzaak eigenlijk uitgesloten.
2. Leidt een hogere dosering van een geneesmiddel dat gebaseerd is op opiaten eerder tot een BDE? Nee. Er is geen relatie gevonden tussen de medicatie enerzijds en het wel of niet melden van een BDE anderzijds.
3. Angst voor de dood? In dit onderzoek gaat die verklaring niet op, een hartstilstand voel je namelijk niet aankomen. Iemand die een hartstilstand ondergaat heeft helemaal de tijd niet om doodsangst te voelen, laat staan die te bestrijden met het produceren van een BDE. Vaak komen deze mensen weer bij als patiënt in een ziekenhuis, zonder het besef wat er eigenlijk gebeurd is.
Als fysiologische, medische en psychologische factoren niet duidelijk kunnen maken waarom nu precies die 18% wel een BDE had en die 82% niet, dan betekent dat een directe weerlegging van de belangrijkste reguliere ‘verklaringen’ die door sceptici regelmatig naar voren worden geschoven. Er is nog veel meer onderzoek nodig. De oorzaak van een BDE is nog steeds een mysterie waar we tot dusver weinig van begrijpen.
Bronnen:
Interview Pim van Lommel door Hans Gerding en Rens Wezelman
Prana 135 (2003)
Pim van Lommel
Eindeloos bewustzijn
Ten Have, 2007
woensdag 12 december 2018
Sarah Durston en bewustzijn
In de Volkskrant verschijnt een mooie reeks interviews van Fokke Obbema met als thema De zin van het leven. Ik heb het hier al eerder genoemd. Vorige maand was de Amerikaanse biologisch psycholoog Sarah Durston (1974) aan de beurt. Haar denkbeelden met betrekking tot bewustzijn en bijna-doodervaringen (BDE) doen me sterk aan cardioloog en onderzoeker Pim van Lommel denken.
Volgens Durston reduceert het mensbeeld van de natuurwetenschappen de mens tot materie en is er niet of nauwelijks ruimte voor minder tastbare begrippen als bewustzijn en vrije wil, terwijl we die beide wel degelijk ervaren. De verklaring van het bewustzijn speelt slechts een ondergeschikte rol. Je kunt bewustzijn in de hersenen niet lokaliseren en de natuurwetenschappen hebben het tot een afgeleide van onze hersenfuncties gereduceerd. De beta-wetenschappen hebben sinds Descartes materie centraal gesteld, maar Durston houdt het voor mogelijk dat bewustzijn groter is dan de mens en zelfs de planeet.
Pim van Lommel gaat hier in feite nog een stap verder. Hij vindt dit fundamentele onderscheid tussen materie en geest (dualisme) een onbevredigende filosofie en ziet meer in een standpunt dat panpsychisme heet. Daarin zijn geest en materie twee kanten van het zelfde sleutelbegrip: energie.
In Obbema’s interviews over zingeving komt onvermijdelijk ook de dood ter sprake. Sarah Durston is van mening dat zingeving hoort bij bewustzijn, omdat het daar plaatsvindt. Zij neemt bewustzijn als uitgangspunt en daardoor is haar perceptie van de dood inmiddels ook veranderd. Het hoeft dan niet voorbij te zijn allemaal, want er is ruimte voor ons bewustzijn buiten ons leven als mens op aarde. Dat vindt Durston een comfortabel standpunt, al weet ze natuurlijk niet hoe het er dan uit zal zien.
Als we bewustzijn als een primaire bouwsteen van de werkelijkheid beschouwen, ontstaat er ruimte voor zaken waar je het in de wetenschap nu niet over mag hebben, zoals BDE’s van mensen. Die worden weggezet als onmogelijk of als hallucinaties van een zuurstofarm brein. (In de volgende blogpost laat ik zien hoe Pim van Lommel dit argument weerlegd heeft.)
Sarah Durston kan zich (waarschijnlijk door haar achtergrond als psychologe) voorstellen dat er een andere uitleg is, uitgaand van een tijdelijke dissociatie van het bewustzijn van het lichaam, die een BDE mogelijk maakt. Een interessante gedachte, die voor mij nieuw is.
Link:
Het interview door Fokke Obbema in de Volkskrant (€) HIER.
Volgens Durston reduceert het mensbeeld van de natuurwetenschappen de mens tot materie en is er niet of nauwelijks ruimte voor minder tastbare begrippen als bewustzijn en vrije wil, terwijl we die beide wel degelijk ervaren. De verklaring van het bewustzijn speelt slechts een ondergeschikte rol. Je kunt bewustzijn in de hersenen niet lokaliseren en de natuurwetenschappen hebben het tot een afgeleide van onze hersenfuncties gereduceerd. De beta-wetenschappen hebben sinds Descartes materie centraal gesteld, maar Durston houdt het voor mogelijk dat bewustzijn groter is dan de mens en zelfs de planeet.
Pim van Lommel gaat hier in feite nog een stap verder. Hij vindt dit fundamentele onderscheid tussen materie en geest (dualisme) een onbevredigende filosofie en ziet meer in een standpunt dat panpsychisme heet. Daarin zijn geest en materie twee kanten van het zelfde sleutelbegrip: energie.
In Obbema’s interviews over zingeving komt onvermijdelijk ook de dood ter sprake. Sarah Durston is van mening dat zingeving hoort bij bewustzijn, omdat het daar plaatsvindt. Zij neemt bewustzijn als uitgangspunt en daardoor is haar perceptie van de dood inmiddels ook veranderd. Het hoeft dan niet voorbij te zijn allemaal, want er is ruimte voor ons bewustzijn buiten ons leven als mens op aarde. Dat vindt Durston een comfortabel standpunt, al weet ze natuurlijk niet hoe het er dan uit zal zien.
Als we bewustzijn als een primaire bouwsteen van de werkelijkheid beschouwen, ontstaat er ruimte voor zaken waar je het in de wetenschap nu niet over mag hebben, zoals BDE’s van mensen. Die worden weggezet als onmogelijk of als hallucinaties van een zuurstofarm brein. (In de volgende blogpost laat ik zien hoe Pim van Lommel dit argument weerlegd heeft.)
Sarah Durston kan zich (waarschijnlijk door haar achtergrond als psychologe) voorstellen dat er een andere uitleg is, uitgaand van een tijdelijke dissociatie van het bewustzijn van het lichaam, die een BDE mogelijk maakt. Een interessante gedachte, die voor mij nieuw is.
Link:
Het interview door Fokke Obbema in de Volkskrant (€) HIER.
dinsdag 4 december 2018
Pangawak
Deze pop (pangawak), gemaakt van bamboe, textiel en papier zag ik in Museum Volkenkunde in Leiden. Hij is van begin vorige eeuw en komt van Bali. Daar wordt een dergelijke pop in processie meegedragen bij een crematie-ceremonie en vertegenwoordigt hierbij dan de overledene. De lijken worden vaak eerst begraven en dan later voor de crematie weer opgegraven, soms jaren later pas.
De crematie is belangrijk want nadat een persoon overlijdt, moeten de banden met het aardse leven worden doorgesneden, de ziel moet namelijk verder. Daarom worden allerlei rituelen uitgevoerd om de ziel te bevrijden: het wassen van de overledene, verbranding in een sarcofaag (in de vorm van een dier) en het uitstrooien van de as in zee of rivier. Hierdoor keert het dode lichaam terug naar de macrokosmos. Soms zijn er jaren later weer rituelen die de ziel van de overledene verder begeleiden naar een hogere hemel.
Bron: Museum Volkenkunde
Abonneren op:
Posts (Atom)