Na het
angstwekkende oordeel van Yama kan het snel gaan voor de overledene in de bardo van wording. Hij begrijpt het waarschijnlijk nog steeds niet en stevent
rechtstreeks op een wedergeboorte af.
Op dit punt aanbeland, vervaagt je oude lichaam, en je toekomstige lichaam wordt steeds duidelijker. Je wordt verdrietig en ontevreden en bent bereid elk lichaam te accepteren wat zich nu voordoet, het maakt je niet uit, je gaat overal op af. De lichten van de zes bestaanswerelden schijnen weer (wit voor de goden, rood voor de halfgoden, blauw voor de mensen, groen voor de dieren, geel voor de preta’s en rookkleurig voor de hellen), maar het meest helder schijnt het licht van het rijk waar jij geboren zult worden. Het komt op in je bewustzijn, en ook je lichaam neemt die kleur aan. Maar let op! Welk licht hier ook schijnt, mediteer erover alsof het Avalokiteshvara is, en niet een bestaanswereld. Koppel het aan de Boeddha van Mededogen! (Robert Thurman voegt hier aan toe: of Jezus voor de christenen, Krishna voor de hindoes, enzovoort.) Dit is de essentie van de instructies en het blokkeert de wedergeboorte.
Nu gaat
het heel snel. Je hebt een benauwd visioen van beklemmende duisternis en storm
en buien. Er wordt jacht op je gemaakt, maar je ontsnapt. Naar een ellendige
plaats als je geen verdiensten hebt, en naar een plaats van vreugde als je
positieve energie hebt. Alle tekenen van het land en de plaats waar je geboren
zult worden komen nu op. De situatie is uiterst penibel, je staat op de rand
van een wedergeboorte! Je moet nu echt alles op alles zetten om dat te
voorkomen. Luister daarom extra aandachtig naar de instructies. Zelfs jij, met
je armzalige beoefening, kan het snappen. Let dus goed op!
Het
Bardo Thödol geeft nu een aantal instructies om in te grijpen in het mechanische
proces van de wedergeboorte. De moederschoot moet geblokkeerd worden, maar allereerst
wordt geprobeerd om de dode er überhaupt van te weerhouden een moederschoot
binnen te gaan. Hij moet afrekenen met de verwarrende wereld van de illusie. Dat gaat
zo (in het kort): visualiseer nu duidelijk je yidam (of Avalokiteshvara). Hij
verschijnt scherp en levendig, maar als een illusie zonder eigen werkelijkheid,
zoals de maan in het water. Laat hem dan oplossen, van buiten naar binnen toe.
Mediteer over het heldere licht en leegte.
Wat valt
hier op? Naast het beeld van de maan, weerspiegeld in water (niet onbekend in
de zentraditie), toch vooral hoe het Bardo Thödol nu teruggrijpt op bardodag 1:
mediteer op het heldere licht! De dode moet zich hier eerst tot een machtige
beschermer wenden, om vervolgens te beseffen dat die welbeschouwd ook maar
verbeelding is (of beter: ook ‘maar’ een onscheidbaar onderdeel van het ‘grote
geheel’, net als jij!), en zich uiteindelijk opnieuw concentreren op het
heldere licht.
In het
Tibetaans boeddhisme zijn meer van dit soort vormen van meditatie bekend. Het
blijft natuurlijk zeer de vraag of een dode in de bardo dit zonder oefening kan
volbrengen.
