Bardo van dharmata, zesde dag [1]

Dag vijf leek nog op de eerste vier, maar de zesde dag in de bardo van dharmata biedt de overledene een compleet schouwspel. Er verschijnen maar liefst tweeënveertig boeddhavormen tegelijk! Voornamelijk nog vredelievend, maar er zitten toch ook al een paar toornige bij. De overledene dwaalt dan ook steeds verder af van de oorspronkelijke éénheid. Het primaire heldere licht was één verblindende bliksemflits, deze zesde dag is al een bonte drukte.

Samantabhadra en Samantabhadri

Houd in gedachten dat de bardo meer een proces is dan een plek! Het Bardo Thödol hamert er ook steeds nadrukkelijk op dat alle beelden en verschijningen uit je eigen bewustzijn afkomstig zijn. En hoewel de tekst optimistisch blijft en telkens op nieuwe mogelijkheden wijst, lijkt het hier een licht verwijtende toon aan te slaan als het de dode zijn situatie nog maar eens verduidelijkt: Onder invloed van slechte neigingen heb je de visioenen tot nu toe niet herkend. Ze zijn je duidelijk uitgelegd, maar je bent in paniek geraakt door de lichten en stralen en dwaalt hier nog steeds rond. Je had allang een sambhogakaya-boeddha kunnen zijn, als je de wijsheid van de vijf dhyani-boeddha’s had herkend als je eigen projectie! Let nu dus goed op en blijf bij de les.

Vervolgens beschrijft de tekst met welke manifestaties de overledene hier te maken krijgt. Uit de ruimte van regenbooglicht verschijnen de vijf dhyani-boeddha’s en hun entourage nog eens, op de wijze zoals eerder beschreven, maar nu allemaal tegelijk en in de vorm van een meerkleurige mandala met in het midden de boeddha Vairochana. (Handig, al die boeddha’s, kleuren enzovoort gerangschikt in een schema. Makkelijk om te herkennen en te onthouden, vooral voor mensen die niet kunnen lezen!)

Yamantaka, de Vernietiger van de Dood

Rondom de groepen van deze vijf boeddhafamilies verschijnen de vier toornige poortwachters met hun toornige godinnen. Prachtige bijnamen hebben ze: de Zegevierende, de Koning met de Paardennek, de Kruik van Nectar en de Overwinnaar van de Dood. Verder verschijnen de zes boeddha’s, Indra, Vemachitra, Shakyamoeni, Simha, Jvalamukha en Dharmaraja (dit zijn de boeddha’s van resp. de goden, de jaloerse goden, de mensen, de dieren, de hongerige geesten en de hellewezens). Bovendien verschijnen de vader en moeder van alle boeddha’s: Samantabhadra en Samantabhadri. Maar denk er aan: al deze boeddhavormen van de sambhogakaya doemen op vanuit je eigen hart en zijn je eigen projecties. Herken dit! Deze beelden komen nergens anders vandaan, deze rijken bestaan nergens anders!

Het vervolg van de zesde dag in de bardo van dharmata vind je HIER.
 

Hayagriva, de Paardhals

Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek
Servire, 1991

Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht,  2006

Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek      
Mirananda, 1985