Bardo van wording: het blokkeren van de moederschoot (2)

Aan het eind van de bardo van wording moet de overledene alles op alles zetten om een reïncarnatie te voorkomen. Het Bardo Thödol geeft je vijf diepzinnige instructies om de moederschoot te blokkeren. Daar hangt veel van af, dus volg ze goed op en laat je niet afleiden.

De vorige instructie ging over begeerte en afkeer, en nu wordt uitgelegd hoe onwerkelijk alle zich voordoende verschijnselen in wezen zijn. Die man, die vrouw, de stormen en alle andere enge projecties, het zijn allemaal luchtspiegelingen. Dus waarom zou je bang zijn? Of verlangen hebben? Dat heeft totaal geen nut, sterker nog, dan geef je het een waarde, je doet alsof het echt is. Maar het is slechts verbeelding, een projectie van je geest, en zelfs die bestaat niet eens! Je hebt al ontzettend lang in samsara rondgedwaald omdat je dacht dat alles echt was. En voor je het weet dwaal je er nog langer rond en zul je vreselijk lijden. Het is maar een droom, een illusie! Niet echt, ook niet voor even! Mediteer daarop, concentreer je eenpuntig op deze overtuiging. Vernietig zo je geloof in een zelf en de werkelijkheid van alle verschijnselen. Laat deze vrijheid op je bewustzijnsstroom inwerken en begrijp het niet werkelijk bestaan van de kosmos.

Dat is zware kost wat de opgejaagde, niet geoefende dode hier op de valreep nog even voorgeschoteld krijgt. Meer iets om al bij leven langdurig en grondig te bestuderen. Het is misschien de meest gevorderde lering van Boeddha: het bevrijdende inzicht dat alle dingen waarheid-status missen, en dat daarom onze waarheid-gewoonten (het waarnemen van een ding alsof het een onafhankelijk bestaand ding-op-zichzelf is) begoochelingen zijn. Padmasambhava (de samensteller van het Bardo Thödol) vindt deze gevorderde leringen juist zeer geschikt voor de bardo. Je hebt er een unieke kans, bent extreem buigzaam en negen keer zo slim.

De vijfde instructie is een meditatie op het heldere licht:‘alle dingen zijn mijn eigen geest en mijn geest is leegte, vrij van schepping en vernietiging’. Terwijl je dit denkt, houd je je geest open en ontspannen ‘zoals water dat in water uitgeschonken wordt’. Door je geest natuurlijk en vrij te laten rusten, kun je er zeker van zijn dat de ingang tot de moederschoot afgesloten wordt. Mediteer net zo lang door tot de baarmoederingang gesloten is.

 

Bronnen: 

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: het blokkeren van de moederschoot (1)

Aan het eind van de bardo van wording staat de overledene, opgejaagd door zijn slechte karma, aan de rand van een reïncarnatie. Het ziet er niet best voor hem uit, dat wordt opnieuw lijden en dwalen in samsara. Het licht van zijn toekomstige bestaanswereld schijnt hem al helder tegemoet. Nu op de rem trappen dus, en in gedachten weerstand bieden. De ingang tot de moederschoot moet geblokkeerd worden.

Het is een cruciaal moment, ‘de scheidslijn waarop wordt bepaald of je naar boven of naar beneden gaat’. Of je voor altijd gelukkig zult worden, of door één enkel moment van luiheid langdurig moet lijden. Alles hangt hier af van de juiste eenpuntige concentratie. Je moet vooral niet afgeleid zijn, je geest is nu als de teugels van een paard, alles waar je aan denkt zal gebeuren. Wees dus positief en streef naar goed karma.

Luister naar de diepzinnige instructies van het Bardo Thödol. Je moet nu eerst een belangrijk vers hardop nazeggen. Denk er dan goed over na en breng het in praktijk. Het gaat over concentratie, volharding en meditatie. En over het afsluiten van de moederschoot, het moment dat nu gekomen is. Let goed op!

Je hebt visioenen van mannen en vrouwen die gemeenschap hebben. Ga daar niet tussenin! Doe verstandig en visualiseer de man en vrouw als je leraar en zijn partner. Betuig ze intens respect en vraag om onderricht. Concentreer je sterk op deze gedachte. Mediteer over je leraar en zijn partner als je yidam (of Avalokiteshvara) met zijn gezellin. Schenk ze in gedachten offergaven en vraag vol toewijding om goede resultaten.

Ga niet onder invloed van lust en afkeer de baarmoeder in! Het Bardo Thödol schetst wat er dan zou gebeuren: je zult je vader haten, wanneer je als man geboren wordt, en aantrekking voelen ten aanzien van je moeder. En jaloers zijn op je moeder en begeerte voelen naar je vader, als je als vrouw geboren wordt*. Je zult uiterste gelukzaligheid ervaren in het centrum van de vereniging van zaadcel en eicel (“Het centrum van de vereniging van witte en rode druppels”). Hierna zul je het bewustzijn verliezen en de vrucht zal groeien (“rond en ovaal”), tot het lichaam gerijpt is en uit de moederschoot tevoorschijn komt. Waar zul je terecht komen en in welke hoedanigheid? Welke vormen van lijden zul je ondergaan? Hoe groot is je domheid en onwetendheid? Terug kun je niet meer, je gaat opnieuw rond in de zes rijken van bestaan, de diepe afgrond van samsara. Wat jammer! 

Als begeerte en afkeer bij je opkomen, moet je als volgt mediteren om de moederschoot af te sluiten: (in het kort) Wat triest dat ik zo’n slecht karma heb, en zo gehecht ben aan begeerte en agressie! Ik blijf maar dwalen en dwalen in samsara, en wegzinken in de oceaan van lijden. En op deze manier gaat het nog eindeloos duren ook. Ik heb er genoeg van! Vanaf nu geef ik begeerte en afkeer volledig op! Dat ga ik echt doen! 

Concentreer je geest intensief en eenpuntig op deze gedachte. 

 

*Het Oedipusmotief en elektracomplex, láng voor Freud en Jung al doorgrond door het Tibetaans boeddhisme.  

Bronnen:  

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa  

Het Tibetaans Dodenboek  

Servire, 1991 

 

Robert A.F. Thurman  

Het Tibetaanse Dodenboek  

Altamira-Becht,  2006 

 

Ilse Dorren  

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek  

Mirananda, 1985

Bardo van wording: op het randje

Na het angstwekkende oordeel van Yama kan het snel gaan voor de overledene in de bardo van wording. Hij begrijpt het waarschijnlijk nog steeds niet en stevent rechtstreeks op een wedergeboorte af.

Op dit punt aanbeland, vervaagt je oude lichaam, en je toekomstige lichaam wordt steeds duidelijker. Je wordt verdrietig en ontevreden en bent bereid elk lichaam te accepteren wat zich nu voordoet, het maakt je niet uit, je gaat overal op af. De lichten van de zes bestaanswerelden schijnen weer (wit voor de goden, rood voor de halfgoden, blauw voor de mensen, groen voor de dieren, geel voor de preta’s en rookkleurig voor de hellen), maar het meest helder schijnt het licht van het rijk waar jij geboren zult worden. Het komt op in je bewustzijn, en ook je lichaam neemt die kleur aan. Maar let op! Welk licht hier ook schijnt, mediteer erover alsof het Avalokiteshvara is, en niet een bestaanswereld. Koppel het aan de Boeddha van Mededogen! (Robert Thurman voegt hier aan toe: of Jezus voor de christenen, Krishna voor de hindoes, enzovoort.) Dit is de essentie van de instructies en het blokkeert de wedergeboorte. 

Nu gaat het heel snel. Je hebt een benauwd visioen van beklemmende duisternis en storm en buien. Er wordt jacht op je gemaakt, maar je ontsnapt. Naar een ellendige plaats als je geen verdiensten hebt, en naar een plaats van vreugde als je positieve energie hebt. Alle tekenen van het land en de plaats waar je geboren zult worden komen nu op. De situatie is uiterst penibel, je staat op de rand van een wedergeboorte! Je moet nu echt alles op alles zetten om dat te voorkomen. Luister daarom extra aandachtig naar de instructies. Zelfs jij, met je armzalige beoefening, kan het snappen. Let dus goed op!

Het Bardo Thödol geeft nu een aantal instructies om in te grijpen in het mechanische proces van de wedergeboorte. De moederschoot moet geblokkeerd worden, maar allereerst wordt geprobeerd om de dode er überhaupt van te weerhouden een moederschoot binnen te gaan. Hij moet afrekenen met de verwarrende wereld van de illusie. Dat gaat zo (in het kort): visualiseer nu duidelijk je yidam (of Avalokiteshvara). Hij verschijnt scherp en levendig, maar als een illusie zonder eigen werkelijkheid, zoals de maan in het water. Laat hem dan oplossen, van buiten naar binnen toe. Mediteer over het heldere licht en leegte.

Wat valt hier op? Naast het beeld van de maan, weerspiegeld in water (niet onbekend in de zentraditie), toch vooral hoe het Bardo Thödol nu teruggrijpt op bardodag 1: mediteer op het heldere licht! De dode moet zich hier eerst tot een machtige beschermer wenden, om vervolgens te beseffen dat die welbeschouwd ook maar verbeelding is (of beter: ook ‘maar’ een onscheidbaar onderdeel van het ‘grote geheel’, net als jij!), en zich uiteindelijk opnieuw concentreren op het heldere licht.

In het Tibetaans boeddhisme zijn meer van dit soort vormen van meditatie bekend. Het blijft natuurlijk zeer de vraag of een dode in de bardo dit zonder oefening kan volbrengen.

 

Bronnen: 

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa 

Het Tibetaans Dodenboek 

Servire, 1991

Robert A.F. Thurman 

Het Tibetaanse Dodenboek 

Altamira-Becht,  2006 

 

Ilse Dorren 

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek 

Mirananda, 1985

Bardo van wording: positief blijven

In de bardo van wording kan de overledene alle hulp gebruiken die hij maar kan krijgen. Hopelijk heeft hij achterblijvers die hem voorlezen, en heeft hij de aandacht van barmhartige wezens. Maar het is vooral belangrijk dat hij zelf alles op alles zet voor een gunstige ontwikkeling. De tekst van het Bardo Thödol is hier heel duidelijk in. Als ik de instructies erop nalees, komt het meestal op hetzelfde neer:

(be)oefening, 

concentratie, 

wilskracht, 

verbeelding, 

neutraal zijn.

Begin nu, bij leven al, met beoefenen. Raak vertrouwd met de situaties en wezens in de bardo, zodat je ze herkent als het zo ver is. Na je overlijden is het Bardo Thödol de geheugensteun voor kennis die je al hebt.

Concentratie en wilskracht, dat spreekt voor zich. Afleiding en angst zorgen voor verkeerde keuzes op cruciale momenten. (En daar hoef je niet dood voor te zijn.)

Verbeeldingskracht is van groot belang. Door je waarneming heenkijken, abstract denken. Zonodig een situatie kunnen kneden en omvormen in je voordeel.

Neutraal zijn, in dit geval: onverschillig, zonder voorkeur, niet voor niet tegen. Raak vooral niet betrokken in je visioenen van verlangen of afkeer, want voor je het weet schiet je als een soort flipperbal heen en weer tussen vreugde en droefheid, steeds opnieuw. In de bardo heeft je bewustzijn geen ondersteuning en is daarom heel onstabiel. Elke goede of slechte gedachte die in je opkomt is erg krachtig. Denk dus maar liever niet aan je slechte daden, die herinneringen hebben nu de gedaanten van folterende demonen aangenomen. Herinner je vooral deugdzaamheid. En als je dat niet in huis hebt, probeer dan op z’n minst een positieve houding van respect en vertrouwen op te wekken. Dat is een vuistregel! 

 

En houd die positieve houding vast, ook als je wordt afgeleid door handelingen van je nabestaanden of andere aardse zaken. Laat je vooral niet meeslepen door emoties nu de zes bestaanswerelden weer opkomen. Als je op dit moment woedend zou worden, bestaat het risico dat je toch nog in een lager rijk terecht komt. Je kunt zelfs als hellewezen of preta herboren worden, ook als je net op het punt stond een hogere staat te bereiken.

 

Dus wordt maar niet boos als je bijvoorbeeld ziet dat je familie dieren offert ten bate van jouw zielenheil. Dat is inderdaad niet zo gunstig, maar laat het los! Mediteer juist over liefde. Of misschien ben je erg gehecht aan de bezittingen die je achterliet. Je zou dan kwaad kunnen worden op de nieuwe gebruikers daarvan. Niet doen! Wat maakt het uit wie die spullen heeft, ze zijn nu toch nutteloos voor je. Concentreer je en schenk ze in gedachten aan je leraar en de drie juwelen. Verblijf in deze ervaring van onthechting en onbezorgdheid. En ook al zouden de achterblijvers de voor jou bedoelde rituelen slordig en ongeïnteresseerd uitvoeren, niet verdrietig en wanhopig worden! Het is heel schadelijk als je nu je geloof en vertrouwen verliest. Wat ze er ook van bakken verder, behoud een positieve houding! Doe maar gewoon of je het verkeerd gezien hebt. Die mensen zijn actief met de leer van Boeddha, en daarin kan toch geen onzuiverheid zijn? Blijf ze respecteren en overlaad ze met positieve gedachten.

Die rituelen kunnen trouwens ook heel goed uitpakken. Bijvoorbeeld als je net geboren dreigt te worden in een van de drie lagere bestaanswerelden (de visioenen doemen al voor je op) en je ziet dan je achterblijvers en leraren heilzaam bezig, speciaal voor jou. Dan word je waarschijnlijk zo blij dat je toch nog in een hoger rijk geboren wordt.

Het is duidelijk dat deze instructies en tips voor de bardo van wording ook vaak nuttig zijn in het dagelijks leven. Dat ligt dicht bij elkaar. Wie zich door het leven heen weet te slaan, zal het in de bardo ook wel klaarspelen. En omgekeerd, wie er in de bardo zonder al te veel kleerscheuren afkomt, draagt al een stuk weerbaarheid voor zijn komende leven met zich mee.

 

Bronnen: 

Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa 

Het Tibetaans Dodenboek 

Servire, 1991

Robert A.F. Thurman 

Het Tibetaanse Dodenboek 

Altamira-Becht,  2006

Ilse Dorren 

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek     

Mirananda, 1985

Carrière afmaken

De hemel van… Sonny Rollins

(De hemel van… Afl. 14)

Jazzlegende Sonny Rollins (90) vult tegenwoordig zijn dagen met yoga en het bestuderen van het boeddhisme. Hij wil zich voorbereiden op wat er “hierna komt”. Dus misschien leest hij ook wel het Bardo Thödol (het Tibetaans Dodenboek). Dat zou zomaar kunnen.

Rollins ziet niet op tegen de dood, maar verlangt er ook niet naar. Het hoort er nu eenmaal bij, en dat geldt voor iedereen. Het zou belachelijk zijn om je er tegen te verzetten. Mensen zijn zo bang omdat het onbekend is. Je lichaam vergaat tot stof, maar je ziel leeft voor altijd voort. Hij heeft geen idee waar hij dan heen zal gaan. Maar wat het ook worden zal,hij wil eerst graag nog wat karma dempen, daar is hij al jaren mee bezig. Alles wat je ooit uitgehaald hebt, krijg je terug op je bordje. Voor zijn grote doorbraak had Rollins een ruig leven met heroïne, criminaliteit en gevangenis. Hij heeft nu erg veel spijt, ook van alle kostbare tijd die hij verspild heeft. Want tijd is beperkt en we moeten juist proberen zoveel mogelijk wijsheid te vergaren. Televisie heeft hij al jaren geleden afgezworen.

Hij vindt dit leven en deze wereld inconsequent. Eigenlijk heeft hij er een hekel aan. Toch is hij dankbaar voor alles wat hij bereikt heeft, ook al is het niet volledig en af. Het leven is een reis, een solotrip waar je doorheen moet. Het leven is het kleine plaatje, het hiernamaals is het grote plaatje. Sonny Rollins vindt de algemene denkbeelden over hemel, hel, god en duivel nogal simplistisch. Zelf heeft hij totaal geen idee hoe een eventuele hemel er uit zal zien. Hij heeft veel over spiritualiteit gelezen, en verschillende inzichten met elkaar vergeleken. Indianen, Aboriginals, Egyptologie en nu dus boeddhisme.

Hij gelooft in reïncarnatie. En als die gunstig uitpakt zou dat hemels kunnen zijn. Hij zou dan vooral graag verder spelen op zijn sax, want het beste moet immers nog komen. Met Louis Armstrong en Fats Waller heeft Rollins nooit muziek gemaakt, maar dat zou dan kunnen. En hij zou dolgraag Billie Holiday terugzien. Ooit was hij stiekem verliefd. Ze hebben samengewerkt en ze gaf hem een gesigneerd boek met een persoonlijk tekstje. Dat heeft hij altijd bewaard en hij wil het graag meenemen naar wat nog komt.

bronnen:
diverse interviews sinds 2007