Bardo van dharmata, zevende dag [1]

De zesde dag in de bardo van dharmata was behoorlijk heftig, maar de zevende dag is niet minder spectaculair. De ‘vriendelijke’ periode wordt hiermee afgesloten en er wordt nog een laatste poging gedaan om de dolende dode de dramatische nieuwe fase (die op dag acht begint) te besparen. Daarin wordt hij namelijk geconfronteerd met zijn realiteit, en niet langer met de realiteit. Je hoeft alles overigens niet zo letterlijk te nemen, niemand kan meten hoe lang de ‘dagen’ in de bardo zijn. Na de dood gelden (net als in onze dromen) andere tijdsnormen.

De tekstschrijver van het Bardo Thödol blijft als steeds optimistisch en behulpzaam, maar vindt de doden die nu (dag 7) nog steeds in de bardo rondhangen duidelijk een stel kneuzen: waarschijnlijk “weinig ontwikkelde mensen uit onbeschaafde streken, of slechte mensen zonder ervaring met de leer”, en anders zijn het mensen die “hun spirituele beoefening hebben laten afglijden”. Ze zijn verward door hun karma en herkennen de uiteindelijke realiteit niet, terwijl het toch keer op keer uitvoerig aan ze uitgelegd is. Ze dwalen steeds dieper af. De achterblijvers moeten de overledene dus nog maar eens bij zijn naam noemen en hem opnieuw, met het Bardo Thödol in de hand, de situatie verduidelijken.

Luister en let op! Een helder en veelkleurig licht straalt in je onbewuste geest, en vanuit het Zuivere Rijk van Ruimte verschijnen vidyadhara’s (goddelijke leraren) om je te begeleiden.

Vidyadhara’s, Thurman vertaalt ze als ‘wetenschappers-boeddhavormen’, Dorren noemt ze ‘kennisdragende godheden’, en Trungpa laat het woord gewoon staan zoals het is. Het zijn de grote ingewijden. Ze zien er menselijk uit, maar ook als toornige boeddhavormen. Het Bardo Thödol beschrijft hoe ze dansen en gebaren en staren naar de hemel. In hun linkerhand een schedelkom gevuld met bloed (hier: de nectar van onsterfelijkheid) en in hun rechterhand een sikkelmes (dat hier kritische wijsheid symboliseert, die de materie van alle verschijningen wegsnijdt om de bevrijdende leegte te onthullen). De vijf vidyadhara’s lijken erg op elkaar, maar het Bardo Thödol noemt bij elk ook hun bijzondere kenmerken, zoals kleur, speciale geleerdheid, een glimlach of een grimlach enzovoort. Ze verschijnen aan de overledene in een mandala vol regenbooglicht, Padmanarteshvara (de volmaakte vidyadhara) in het midden. Hun partners zijn dakini’s (Thurman noemt ze ‘engelen’) die om hun lichamen zijn geklemd.

Behalve de vidyadhara’s en hun entourage verschijnen er nog ontelbare menigten van dakini’s om de standvastige beoefenaar te begeleiden (maar ook om degenen die hun geloften hebben gebroken te straffen). Het Bardo Thödol somt op waar ze allemaal vandaan komen (“de acht knekelvelden” bijvoorbeeld) en welke groepen het zijn. Het zijn krijgers en krijgsvrouwen, heldhaftige boeddhavormen, samen met al hun verdedigers van de leer. Ze kunnen jou, als reiziger in de tussenstaat, veiligheid en steun bieden als je ze correct begrijpt. Hopelijk ben je daartoe in staat. Dat zal niet meevallen, want het is een zeer angstaanjagende massa om te zien! Ze overstijgen dood en angsten en tonen dit door lugubere voorwerpen te gebruiken.

De menigte is getooid met sieraden van mensenbeenderen, schedeltrommels en trompetten van dijbeen. Ze voert banieren en baldakijnen gemaakt van jongemensenhuid en er is wierook van gedroogd mensenvlees. Met hun dansen en ontelbare muziekinstrumenten van allerlei soort laten ze alle streken van het universum schudden en trillen en beven en dreunen, en hun muziek doet je hoofd splijten!

Het vervolg van de zevende dag in de bardo van dharmata vind je HIER. 

Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek
Servire, 1991

Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht,  2006

Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek      
Mirananda, 1985

Leve Bromet

Wat een zure reacties in NRC en Trouw op de transplantatiedocumentaire Leve de organen van Frans Bromet. Het programma, onlangs uitgezonden door KRO-NCRV, zou ‘feitenluw’ en ‘twijfelzaaiend’ zijn en al helemaal niet wervend. Schande, en dat in de ‘Week van het Donorregister’! 

bron foto: still

Persoonlijk vind ik de reportage erg interessant en juist zeer informatief op de punten waar de overheid het om dubieuze redenen vaag houdt. Zo wordt er aandacht besteed aan de onaangename proeven die een stervende donor moet ondergaan om te kijken of de hersenen nog reageren en aan nabestaanden die afscheid moeten nemen van een nog warm en ademend lichaam. En er komt een  orgaandonor aan het woord, die uit een coma ontwaakte nadat de artsen op het punt stonden om het hersendoodprotocol in werking te zetten. Helaas werd er niet echt ingegaan op het stervensproces dat uren duurt, en hoe belangrijk het is om juist dan met rust gelaten te worden. Daar had ik graag iets meer over gehoord, dat gaat ons allemaal aan. Wil jij op zo’n moment die hersendoodtests bewust meemaken, of erger nog: het snijwerk daarna?

bron foto: still

NRC schrijft neerbuigend dat Bromet zich in ‘curieuze kringen’ begeeft. Waarschijnlijk wordt hier de man mee bedoeld die net niet gestorven was aan een hersenaandoening en nu meent dat het bewustzijn zich buiten de hersenen bevindt, zoals het water rondom de vis. Voor mij is hij veruit de meest interessante figuur van deze film (het kan mij niet curieus genoeg zijn). En anders natuurlijk cardioloog Pim van Lommel, die al jaren verguisd wordt door ‘serieuze’ wetenschappers.

Toch is Leve de organen een documentaire voor iedereen. Er komt een blije ex-patiënt aan het woord, die succesvol een orgaan heeft ontvangen, en er zijn gesprekken met neurologen en artsen, die uitleggen dat het bewustzijn toch echt in de hersenen zit (“want als je de hersenen stukmaakt, vallen de bewustzijnfuncties uit”). Maar het maakt niet uit. Bromet wordt in de kranten gehoond vanwege zijn “zotte twijfel”, “hoge speculatiegehalte” en “onberedeneerbare angst voor het donorschap”. Wij moeten kennelijk allemaal de overheidsfuik (orgaandonorenwet) inzwemmen zonder doorvragen of kritiek.


En tenslotte nog:

bron foto: Trouw

Trouw vindt dat deze hoogleraar neurologie door Frans Bromet als een "Dr. Death" geportretteerd wordt, omdat hij gefilmd is voor een kast vol schedels.

Leve de organen kun je HIER bekijken.

Embryose

Bloemen spatten,

klompen plassen
plons hier in de
groene zoden
zwem en baad waar

wormen wonen
wees de druppel
die het gras doet
rimpelen

Deze groene poel

waar grondkarper
en bodemsnoek hun
kuit doen schieten
hier kun jij
jezelf vernieuwen
ontsterven en
ververst bekiemen

Jij bent nu de
aardezwemmer
Kom en neem een duik. 

                      Martijn Adelmund

Uit: Martijn Adelmund
De Wolffs Bestiarium
Quasis, 2019

Hotspot

1000 jaar koning

De hemel van… de Jehovah’s Getuige.

(De hemel van… Afl. 9)

Laatst kreeg ik een soort persoonlijke brief van een, mij onbekende, Jehovah’s Getuige in de bus. Een direct mail, omdat hij mij helaas niet thuis getroffen had. Ook voor mij jammer, want ik had bij gelegenheid eens willen vragen hoe een Jehovah’s Getuige over het hiernamaals of de hemel denkt (of zou moeten denken). Maar gelukkig heeft dit kerkgenootschap een duidelijke en overzichtelijke website, waar veel van dit soort vragen beantwoord worden. Dit heb ik er ongeveer van begrepen:

Er is geen onsterfelijke ziel. Christenen die dat geloven hebben deze lering niet uit de Bijbel, maar uit de klassieke Griekse filosofie. De ziel is het hele schepsel en niet iets van binnen dat na de dood van het lichaam voortleeft.

Als iemand doodgaat stopt hij eenvoudigweg met leven, dood zijn is het tegenovergestelde van leven. Je voelt geen liefde of haat, pijn of lijden meer. Je kunt niet meer zien, horen of denken, je weet helemaal niets. Als iemand sterft vergaan zijn gedachten. Zijn gevoelens en herinneringen leven niet op een andere plek verder. De doden bevinden zich in het graf tot ze weer tot leven gewekt zullen worden. Ze zijn zich van helemaal niets bewust, je kunt het vergelijken met een diepe slaap.

Bron afb: jw.org

 
Uiteindelijk zullen alle mensen die gestorven zijn door Jehovah weer levend gemaakt worden (met uitzondering van de mensen die slecht zijn en niet willen veranderen). Miljarden mensen zullen terugkomen uit de dood, zowel de rechtvaardigen (de trouwe aanbidders van Jehovah) als de onrechtvaardigen (al die mensen die nooit de kans hebben gehad om Jehovah te leren kennen). Door deze opstanding wordt voor altijd een eind gemaakt aan de dood.

De hemel is de plek voor een relatief kleine elite. God kiest een specifiek aantal (144.000) mensen uit die na hun dood in de hemel worden opgewekt. Nadat ze zijn uitgekozen moeten ze hun geloof sterk houden en God blijven gehoorzamen. Alleen dan zullen ze hun beloning in de hemel krijgen. Als iemand een opstanding in de hemel krijgt, komt hij niet terug als mens. Hij zal als geest in de hemel leven.

Bron afb: jw.org

In de hemel wordt gewerkt. De 144.000 (dit getal moet je letterlijk nemen) geselecteerde mensen zullen samen met Jezus 1000 jaar lang als koningen regeren en als priesters dienen. Deze regering in de hemel heet Gods Koninkrijk en zal regeren over de maatschappij op aarde. Zij zal de mensheid helpen te groeien naar volmaaktheid, zoals God het oorspronkelijk bedoeld had.

De meesten van de 144.000 zijn al in de hemel, maar sommigen zijn nog op aarde. Als zij sterven, worden ze meteen tot leven in de hemel opgewekt. Terwijl de meeste mensen straks in het paradijs op aarde opgewekt zullen worden. Iemand kan niet zelf beslissen om naar de hemel te gaan of op aarde te blijven, dat bepaalt God. De meerwaarde van de hemel is dat je in de nabijheid van Jezus bent en een eervolle taak verricht. Niet alle goede mensen gaan naar de hemel, de meesten juist niet. God belooft hun eeuwig leven op aarde. En dat is niet inferieur ten opzichte van de hemel, maar een voorrecht en Gods oorspronkelijke doel met de mensheid.
 

Bron afb: jw.org

Als Gods koninkrijk gekomen is namelijk, zal dat de hele aarde veranderen. Het zal geweldig zijn, iedereen gelukkig, alle mensen zullen van elkaar houden, geen oorlog meer, niemand wordt ziek, niemand gaat dood. De blinden kunnen zien, de doven kunnen horen, de invaliden kunnen lopen. En voor iedereen genoeg lekker eten (geen dieren, want die leven in vrede met elkaar en met ons).

Bron: website Jehovah's Getuigen (jw.org)

Bardo van dharmata, zesde dag [2]

In het eerste deel van de zesde dag in de bardo van dharmata verschenen er maar liefst tweeënveertig boeddhavormen tegelijk, waaronder de vijf dhyani-boeddha’s en hun gevolg. Dan nu het tweede deel. Hier krijgt de overledene te maken met wat het visioen van de vier gecombineerde wijsheden wordt genoemd, de doorgang van Vajrasattva.

Vier zeer fijne en heldere lichtstralen van wijsheid schijnen naar je hartcentrum. Het Bardo Thödol vergelijkt ze met zonnestralen die tot een touw zijn samengevlochten. Ze komen gecombineerd vanuit de harten van de vijf paren van de boeddhafamilies. Als eerste de wijsheid van dharmadhatu, als een streng van heldere witte* lichtstralen, schitterend en angstaanjagend, vanuit het hart van Vairochana, die zich met jouw hartcentrum verbindt. Binnen die streng van lichtstralen verschijnt een enorm helder fonkelende witte schijf, als een soort naar jou toe gerichte spiegel, die versierd is met vijf andere schijven. Er is geen midden of rand. Soortgelijke strengen, schijven en versierselen schijnen op je vanuit de hartcentra van Vajrasattva, Ratnasambhava en Amitabha en maken contact met jouw hartcentrum.**

 
Let op! Al deze verschijnselen zijn nog steeds het spontane spel van je eigen geest, niets anders. Voel je er niet toe aangetrokken, wees er niet bang voor, maar blijf ontspannen en vrij van gedachten. In die staat zullen alle boeddhavormen en lichtstralen met je samensmelten en zul je verlichting bereiken. Als je je de motivatie herinnert die je spiritueel leraar je eerder gegeven heeft, zul je deze visioenen vertrouwen en de realiteit herkennen alsof het een oude bekende is, zoals “een kind dat zijn moeder ontmoet”. Herken alle projecties als je eigen creaties, dan zul je erop vertrouwen dat je op het onveranderlijke pad van zuivere realiteit kunt blijven. En door dit vertrouwen zal zich een ononderbroken meditatieve staat (samadhi) voordoen en zal je bewustzijn oplossen in het lichaam van grote moeiteloosheid. Je zult een sambhogakaya-boeddha worden, die nooit terugvalt.

Tegelijk met de wijsheidslichten komen ook de bedrieglijke visioenen van de zes bestaanswerelden weer op, maar nu allemaal tegelijk. De witte, rode, blauwe, groene, gele en rookkleurige lichten van resp. de goden, jaloerse goden, mensen, dieren, hongerige geesten en hellewezens. Laat ze vooral links liggen! Blijf ontspannen en gedachtenvrij. Klamp je niet vast aan het onzuivere licht van de zes bestaanswerelden, want dan zul je een lichaam aannemen als een bewoner in een van die zes rijken. Je zult dan alleen maar problemen ervaren, geen bevrijding. Je zult uitgeput raken, want er is nooit een uitweg uit de grote oceaan van ellende van samsara.

Wees dus niet bang voor de scherpe en schitterende wijsheidslichten van de vijf boeddha’s, maar bedenk vol toewijding dat deze lichtstralen speciaal zijn gekomen om jou vol mededogen te omhelzen. Richt je volle wilskracht op de boeddhaparen van de vijf boeddhafamilies*** en zeg de inspiratiebede uit het Bardo Thödol. Duidelijker kan het allemaal niet. Volgens de tekst moet het nu echt lukken: bevrijding voor de hoger ontwikkelde mens die zijn eigen projecties herkent, de gemiddeld ontwikkelde die zichzelf herkent door intens vertrouwen en zelfs de weinig ontwikkelde die slaagt langs de doorgang van Vajrasattva.

En anders: door naar dag zeven…

*Opvallend in dit visioen is het witte licht van dharmadhatu, terwijl het eerder blauw was. En het licht van Vajrasattva is van wit in blauw veranderd. De mogelijkheid deze twee onderling te verwisselen is interessant. De wijsheid van de uiteindelijke realiteit is soms de transformatie van haat en de spiegelende wijsheid soms de transformatie van onwetendheid.

**Het groene licht van de dadenvolbrengende wijsheid schijnt hier niet, want de energie van jouw wijsheid is nog niet geperfectioneerd.

***Misschien is het voor degenen die nog sterk aan de dualiteit gehecht zijn juist makkelijker om (deze) boeddha’s te overpeinzen. In de mandala’s vindt je ze in allerlei variaties gerangschikt.



Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek
Servire, 1991

Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht,  2006

Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek      
Mirananda, 1985