Op de eerste dag in de bardo van dharmata, wordt de overledene geconfronteerd met het intens schitterende blauwe licht van dharmadhatu. Het priemt hem bijna ondraaglijk tegemoet vanuit het hart van de Boeddha Vairochana en zijn partner.
Moderne denkrichtingen maken onderscheid tussen het wezen (essentie) en het bestaan (existentie) van de dingen. Maar deze begrippen kunnen natuurlijk niet van toepassing zijn op de absolute eenheid, omdat die elke indeling te boven gaat. Daarom moeten we ook in geval weer terugvallen op de taal van tekens en beelden, die de werkelijkheid niet dekt, maar er wel naar verwijst.
Dharmakaya is dan de sluier die over de oergrond van alles ligt gespreid. Het symboliseert het bestaan (de existentie) van het eeuwige principe. Het ongrijpbare wezen daarvan (de essentie) is dharmadatu. En omdat alles wat bestaat, alleen in schijn bestaat en de éénheid de enige werkelijkheid is, is dharmadhatu het diepste wezen van alle dingen.
In feite keren het eerste en tweede heldere licht hier dus nog één keer terug.
Bron:
Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda, 1985
