Hij zal er de vredige en toornige godheden ontmoeten.
De overledene ontwaakt uit een verdoving en vraagt zich af wat hem overkomen is. Het Bardo Thödol (hardop voorgelezen door een achterblijver) legt het nog maar eens uit: je bent vier en een halve dag buiten bewustzijn geweest en je bevindt je in de bardo. Herken dit!
Het cyclische bestaan is nu opgeschort, en daarom zie je alle dingen als lichten en beelden (boeddhavormen). De gehele ruimte vult zich met de schittering van een blauw licht en vanuit het middenrijk, de allesdoordringende cirkel, zal de Boeddha Vairochana voor je verschijnen. Hij zit op een leeuwentroon en houdt een wiel met acht spaken in zijn hand. Hij is verenigd met zijn partner Akasha Dhatvishvari.
Het blauwe licht van de wijsheid van de uiteindelijke realiteit, of ook: de natuurlijke zuiverheid van de skandha (aggregaat) van bewustzijn, is ondraaglijk oogverblindend, angstaanjagend en intens. Het is de wijsheid van de dharmadhatu, stralend, helder, scherp en schitterend. Het priemt je tegemoet vanuit het hart van Vairochana en zijn gezellin.
De Boeddha Vairochana is het beginpunt van de goddelijke manifestatie. Hij verkeert eigenlijk nog in de werkelijkheid van het dharmakaya, maar heeft toch al één kant van zijn wezen naar de wereld van de dualiteit gericht. In de Tibetaanse mystiek is Vairochana de witte boeddha, die de 'wijsheid van de werkelijkheid' symboliseert.
Tijd voor een keuzemoment, want tegelijk met het heldere blauwe licht wordt je benaderd door het zachte, witte licht van de goden. Het doorboort je. Door je slechte karma raak je angstig en in paniek wil je vluchten uit de wijsheid van dharmadhatu met haar stralend blauwe licht. Het zachte, witte licht van de goden spreekt je veel meer aan en je gaat er op af.
Dat is absoluut niet de bedoeling!, waarschuwt het Bardo Thödol. Het witte licht is namelijk een hindernis die het pad van de bevrijding verspert. Kijk er niet naar, verlang er niet naar, hecht er niet aan! Als je je er door laat verleiden, zul je ronddwalen in de godenwereld (de hemel) en de zes bestaanswerelden (loka's). Richt je in plaats daarvan op het stralende blauwe licht, wees er niet bang voor, hoe stralend en scherp het ook is. Het is het heldere licht van de hoogste wijsheid, de lichtstraal van de boeddha die de wijsheid van de dharmadathu wordt genoemd. Voel je er door aangetrokken en neem er je toevlucht toe. Het is de manier waarop Vairochana je op het gevaarvolle pad van de bardo komt escorteren. Concentreer je intens op Vairochana, met vertrouwen en eerbied. Zeg het gebed op dat het Bardo Thödol je souffleert. Als je dat met diepgevoelde toewijding doet, zul je oplossen in het regenbooglicht in het hart van het Vairochana-paar en een sambhogakaya-boeddha worden in het middenrijk.
Dat is dan wel niet de hoofdprijs van totale bevrijding, maar toch héél wat en voor de meesten van ons helaas nog niet haalbaar. De godenwereld, de hemel is natuurlijk ook geen kwade keus (als er tenminste toegang verleend wordt), maar vroeger of later zul je toch weer verder moeten. Het Bardo Thödol is er dan ook niet enthousiast over.
Op de tweede dag in de bardo van dharmata zal de overledene de Boeddha Vajrasattva ontmoeten.
Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek
Servire, 1991
Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht, 2006
Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda, 1985
