Bardo van dharmata, tweede dag

Op de tweede dag in de bardo van dharmata verschijnt de Boeddha Vajrasattva. Een nieuwe kans voor de overledene die dag één verprutst heeft. Hij is weggevlucht voor de blauwe lichtstralen van dharmadatu en heeft zich ook niet de hemel laten inloodsen. Hij is ondanks de tips van het Bardo Thödol en ondanks het opzeggen van de gebeden in verwarring geraakt, dankzij zijn saldo aan schadelijke activiteiten en agressie.

 

De blauwe Boeddha Vajrasattva-Akshobhya verschijnt vanuit het blauwe oostelijke boeddhagebied. In zijn hand een vijfpuntige vajra, hij zit op een olifantentroon en omhelst zijn partner Boeddha Lochana. Twee mannelijke en twee vrouwelijke bodhisattva’s vergezellen hem. Er straalt een intens wit licht (de zuivere essentie van het element water).

De oorspronkelijke eenheid kun je hier niet meer rechtstreeks waarnemen, maar nog wel indirect. Dharmakaya wordt weerspiegeld (Vajrasattva is de boeddha van de ‘weerspiegelende wijsheid’) en dit stralend helderwitte licht, de zuiverheid van de skandha van vorm, schittert je priemend en indringend tegemoet vanuit het hart van het Vajrasattva-paar. Het is ondraaglijk voor je ogen. Je raakt in paniek (een gevolg van haat) en doodsbang voor het stralende witte licht wil je vluchten, rechtstreeks naar het zachte rookkleurige licht van de hellen, dat tegelijkertijd met het felle licht van de wijsheid schijnt.

Een riskant keuzemoment. Laat je je escorteren door het team van Vajrasattva, of sla je, onder invloed van je slechte karma, de richting naar de hellen in? Het Bardo Thödol drukt de achterblijvers op het hart de overledene toch vooral te blijven motiveren. Noem hem bij zijn naam en lees hem hardop voor. De adviezen van het Bardo Thödol zijn geheugensteuntjes voor de overledene. De teksten zijn pas zinvol als je tijdens het leven al vertrouwd raakt met de gebeurtenissen en probeert de werkelijkheid te doorgronden.

Het is heel belangrijk om niet bang te zijn. Wees juist blij met het scherpe en verblindend witte licht, het is wijsheid. Herken dit! Vertrouw erop, verlang er naar, roep het aan. Het is de reddingshaak van licht, het schijnsel van Vajrasattva die je komt begeleiden door de verschrikkingen van de bardo. Laat je dus niet inpalmen door het milde rokerige licht van de hellen. Het lijkt wel sympathiek, maar dit pad van vernietiging komt voort uit je schadelijke activiteiten en sterke haat. Je zult vallen en in de hel wegzinken in het moeras van ondraaglijk lijden, zonder kans op ontsnapping. De vertaling van Trungpa spreekt over hellewezens waar je mee te maken krijgt. Kortom: hier moet je niet zijn! Negeer deze hindernis die je bevrijding blokkeert, en geef je agressie op.

Richt je op het schitterende witte licht, concentreer je intens op Vajrasattva en bid vol toewijding de inspiratiebede. Dán zul je oplossen in het regenbooglicht in het hart van Varjasattva, en een sambhogakaya-boeddha worden in het oostelijke boeddhagebied van Volmaakte Vreugde.

Als het wéér niet lukt, zal de overledene op de derde dag de Boeddha Ratnasambhava ontmoeten. Dat is prettig geregeld in het mahayana-boeddhisme: niet meteen onafwendbaar en definitief hemel of hel, maar telkens nieuwe mogelijkheden en keuzen.

Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek

Servire, 1991

Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht,  2006

Ilse Dorren

Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda, 1985