Samsara, film van Lois Patiño

Vorige week las ik in The Guardian een artikel over een opmerkelijke film die ik graag eens zou willen zien (en beleven): Samsara, van de Spaanse regisseur Lois Patiño (40). Twee verhalende delen, die gescheiden worden door een bijzonder tussenstuk, waarin de kijker 15 minuten de ogen gesloten moet houden! In dit drieluik spelen sterven, hiernamaals en Tibetaans Dodenboek een belangrijke rol. De titel Samsara verwijst naar de boeddhistische opvattingen over de cyclus van leven, dood en wedergeboorte.

 

Bron afb.: still

 

Het eerste deel van de film speelt zich af in het noorden van Laos, in Luang Prabang. Er zijn mooie natuuropnamen van bossen en watervallen, waar een jongeman wandelt met vrienden, monniken uit een van de boeddhistische kloosters in de stad. Hij bezoekt er ook Mon, een wat oudere zieke vrouw, en leest haar dan passages voor uit het Bardo Thödol (Tibetaans Dodenboek). Deze tekst beschrijft de overgangsfasen tussen overlijden en wedergeboorte, en gidst de doden door het hiernamaals. Het is de bedoeling dat het lezen hardop gebeurd (dat vind ik grappig, als je weet dat deze jongen ooit rapper wil worden).

Als Mon afscheid neemt en sterft (zij hoopt te reïncarneren als een dier), begint de onderbreking van 15 minuten, de ‘kijkers’ sluiten nu de ogen, en reizen met haar mee door het hiernamaals. De indrukwekkende transitie wordt niet bekeken, maar doorvoeld. Een wervelwind van geluiden, kleuren en flitsen wordt losgelaten op de zintuigen. Het is de interpretatie van geluidskunstenaar Xabier Erkizia van de beschrijvingen in het Bardo Thödol. Gevolgd door geluiden van over de hele wereld, door Erkizia opgenomen gedurende zijn carrière. Een meisje in Zwitserland praat met haar grootvader, een vrouw die kookt in Timor, het symboliseert plaatsen waar Mons ziel in de verleiding komt te reïncarneren. Deze sectie is “vol van kleine geheimen”, vertelt Patiño.

In het derde deel zijn we ineens in een heel ander werelddeel, bij een islamitische familie op het eiland Zanzibar. Daar wordt een geitje geboren. Het zou niet mijn eerste keuze zijn geweest.

 

Regisseur Lois Patiño (40) had al twee jaar een sluimerend idee van een film ‘om te kijken met je ogen dicht’, toen hij het Bardo Thödol tegenkwam. Dat wekte zijn interesse in hoe verschillende culturen zich het hiernamaals voorstellen, en hoe zij zich verhouden tot de dood. Scènes voor gesloten ogen koppelen met een verhaal over het hiernamaals voelde nu als de perfecte match. De film is een mix van documentaire en fictie, had een laag budget en een kleine crew (3). Er werden voornamelijk locals ingezet. Mensen met een eigen verhaal, op de rand van een belangrijke verandering. Patiño hoopt met zijn film te laten zien dat er altijd wat te kiezen valt, dat je op verschillende manieren kunt leven, maar dat het vooral jouw keuze moet zijn. En dat sluit mooi aan bij het Bardo Thödol, denk ik dan. Dat staat ook bol van veranderingen en keuzes.

 

Samsara ging in oktober vorig jaar in première, en draait eind januari in de (Engelse) bioscopen.

 

 

 

 

Voornaamste bron:

Rebecca Liu

The Guardian, 9 januari 2024