vrijdag 12 januari 2024

Zijnsvergetelheid

In december kreeg ik Stervelingen kado, een bundel interviews van Fokke Obbema over sterfelijkheid en de zin van het leven. Net iets voor mij. In het derde interview vertelt journalist Koen Haegens aan Obbema dat hij er bijna geweest was, zomaar in november 2019. Voor hem, kerngezonde bijna veertiger, was dat heel onverwacht. En ook nu, een langdurige operatie en drie jaren van herstel verder, heeft hij nog steeds last van doodsangst en nachtmerries. Zich inmiddels sterk bewust van zijn sterfelijkheid, ervaart hij tijd als gelimiteerd en kostbaar. En dat terwijl de meeste mensen ermee omgaan alsof het niet op kan. Tijdinflatie noemt hij dat. Hoe meer je ervan hebt, des te minder het waard wordt. Kennelijk heeft de mens een eindpunt nodig.

Koen Haegens wil daarom pleiten voor ‘toegewijde tijd’ en schreef een boek. Toegewijde tijd is de tegenhanger van ‘verstrooide tijd’, het is gebaseerd op een bewuste keuze met een doel, creëert een blijvende herinnering en stelt je in staat een verhaal te vertellen. Je kunt hem extra ervaren door bewust de dood voor ogen te houden, dat laadt je leven op, maar geeft helaas wel weer doodsangst. Want het is eigenlijk geen doen natuurlijk, om telkens je sterfelijkheid te doorvoelen. Dus je moet je eindigheid juist niet onder ogen zien, zijnsvergetelheid, dat is voor Haegens nodig om overeind te blijven in het leven.

Het doet mij denken aan Karel van het Reve. Die was ooit tijdens de Koude Oorlog correspondent voor het Parool in Moskou. Op de vraag of hij daar niet bang was om afgeluisterd te worden, was zijn antwoord dat je er wel rekening mee moest houden dat je afgeluisterd werd, maar dat je niet moet denken dat je afgeluisterd werd, want anders kreeg je Sovjetkolder.

Er is de tegenstelling sterfelijkheidsbewustzijn en zijnsvergetelheid. En die moet je op spanning houden, volgens Haegens. Vitaliserende kracht versus zorgeloosheid, dat houdt de pees van de boog gespannen. Leef met het besef dat dat niet vanzelfsprekend is, maar vergeet op gezette tijden je sterfelijkheid weer. Kom los van je zorgen en sleur, relativeer, bekijk wat echt belangrijk is in je korte leven.

Zou leven in het hier en nu misschien helpen, om toegewijde tijd te ervaren, vraagt Obbema. Maar nee, dat vind Haegens toch te schraal. Want waar blijft dan de ruimte voor de reflectie op wat je hebt gedaan en wat je nog wilt gaan doen? En dat heb je echt nodig. Het hier en nu kan je wel een blij gevoel geven, maar het geeft geen richting. En dat moet, vind Haegens, geef een pijl aan je tijd.

Ik vind het verhaal van Koen Haegens nogal op zichzelf gericht. Het gaat alleen maar over hem en zijn beperkte tijd, en dat het zomaar ineens afgelopen kan zijn. Maar dat geldt natuurlijk ook voor anderen, geliefden bijvoorbeeld. Je zou je toegewijde tijd ook kunnen gebruiken om tijdens je leven liefde en waardering te tonen, wanneer die ander het nog kan horen. Daarnaast speelt een eventueel hiernamaals bij Haegens kennelijk ook geen rol. Geen woord daarover. Terwijl die mogelijkheid toch een goede oplossing zou kunnen zijn voor zijn krampachtige beleving van tijd. 


 

Bron:
Fokke Obbema
Stervelingen
Atlas Contact, 2023