dinsdag 28 januari 2025

Nog wat leegte

Ik kom nog even terug op een eerdere blogpost, waarin ik mij afvroeg wat boeddhisten nu precies met ‘leegte’ bedoelen. Is het de afwezigheid van onafhankelijk bestaan, of ‘echte leegte’ – de afwezigheid van alles? Dat laatste in ieder geval niet, is mij verteld. Dat zou nihilisme zijn.

‘Leegte’ verwijst naar het idee dat dingen (en mensen!) niet inherent of zelfstandig bestaan. Niets bestaat op zichzelf. Alles is met elkaar verbonden en afhankelijk van andere dingen, die ook weer bestaan uit onderdelen die weer afhangen van allerlei oorzaken en omstandigheden. Als je goed kijkt zie je het.

Maar ook dan zie je in feite alleen je eigen fantasie, jouw projectie. Hoe jouw bewustzijn alles waarneemt en interpreteert en indeelt. Ook dat is leegte. De dingen zijn niet wat ze lijken, of wat jij er met je beperkte ideeën van maakt.

En alles verandert constant, het is maar een momentopname. Als je ergens naar kijkt, is het object al weer veranderd. Niets heeft een vaste, onveranderlijke identiteit. Jijzelf ook niet. Je verandert voortdurend door groei, ervaringen, de tijd die verstrijkt.

Over leegte zijn dikke boeken geschreven, het is dan ook een heel belangrijk onderwerp in het boeddhisme. Ingewikkeld en moeilijk uit te leggen of te doorgronden, meer een ervaring.