Hogere vaardigheden

bron afb: joop-a.van dam

Op een literair weblog las ik een column waarin gepleit werd voor de afschaffing van het schrijfonderwijs. Ik dacht eerst aan satire, maar nee, de columnist leek toch behoorlijk serieus. Rekenen hoeft ook al lang niet meer, en wie houdt er nu (na zijn schooltijd) de schrijfvaardigheid op peil? Niemand toch zeker. Daar is nu juist die AI zo handig voor. Ter illustratie van zijn ‘gelijk’ liet de columnist ChatGPT zijn tekstje herschrijven. Die had dat in 20 seconden voor elkaar. Voordeel zou zijn dat de leerlingen hun kostbare tijd en energie nu konden richten op het ontwikkelen van ‘hogere vaardigheden’, zoals kritisch denken en probleemoplossend vermogen, en op het bedenken van ideeën. Natuurlijk zette dit provocerende verhaal mij aan het denken. Het toch al lage niveau van onderwijs in Nederland, het gebrek aan parate kennis (want internet). En nu dit weer.

En ik dacht aan toepassing op blogs, dat gebeurt waarschijnlijk al op grote schaal. Het stemde mij treurig. Wat een armoede, wat een gebrek aan creativiteit. Blog dan niet. En wat kon het betekenen voor dit blog, mijn blog? Zoals vermeld op de introductiepagina, is in-tussen ‘het blog dat ik zelf graag had willen lezen, maar wat niet bestond’. Daarom schrijf ik deze stukjes voor mijzelf. Maar dan kan ik toch net zo goed ook een of ander AI programma opdracht geven zo’n stukje te schrijven over een specifiek onderwerp wat mij op dat moment interesseert? Wat een tijdbesparing zou dat opleveren!

Maar.

Ten eerste heb ik al eerder geconstateerd dat AI info niet altijd correct is, satire wordt niet herkend, er is geen bronvermelding. 

Belangrijker nog is dat al mijn plezier rond dit blog zou verdwijnen. Al die ‘tijdrovende’ bezigheden zijn juist het leukst. Het voorbereiden, boeken en artikelen lezen, conclusies trekken, verbanden leggen, nadenken, nog meer nadenken, ontdekken, het schaven aan een stukje enzovoort enzovoort. Voor mij zit de lol (en vooral het nut) niet in het lezen van het eindresultaat, maar het werken daaraan. Ook hier: het pad is het doel.

Nog meer gelukzaligheid

Ik blijf nog even hangen in gelukzaligheid (als onderwerp). Het wordt ook genoemd in een tekst die bekend staat als “Het laatste testament van Longchenpa”.

 

Longchenpa (1308-1364/69) verheugt zich hier op zijn dood, of eigenlijk het hiernamaals. Hij zal zijn “intrek nemen in het bolwerk van de grote gelukzaligheid”. 

Dit roept bij mij vragen op. Een zeer belangrijke leraar uit het Tibetaans boeddhisme streeft hier kennelijk niet naar bevrijding door op te gaan in het Heldere Licht, maar handhaaft een vorm van bewustzijn dat (na realisatie van zelfloosheid?) grote gelukzaligheid gaat ervaren in een veilige ruimte/toestand. 

Is hier sprake van tukdam? Is er verwarring ontstaan door de vertaling?

 

 

Het laatste testament van Longchenpa:

Aan een wolkenloze avondhemel staat de volle maan,

‘De Heer van de Sterren’, op het punt op te komen…

Het gezicht van mijn mededogende heer, Padmasambhava,

Trekt mij naar zich toe, en straalt zijn teder welkom uit.

Mijn vreugde in de dood is vele malen groter

Dan de vreugde van kooplui over hun onmetelijke fortuinen,

Of de triomf der goden die zich beroemen op hun overwinningen,

Of het geluk der wijzen die de extase van volmaakte absorptie

zijn binnengegaan.

Net zoals een reiziger die op weg gaat wanneer de tijd is gekomen,

Zo zal ik niet langer in deze wereld verwijlen,

Maar mijn intrek nemen in het bolwerk van de grote gelukzaligheid,

voorbij de dood.

(Vertaling uit het Engels: Rigpa vertaalcollectief)

 

Bron:

Sogyal Rinpoche

Dagend inzicht

Servire, 1995

Zuiverheid en de essentie van de geest

De interviews van Duncan Trussell in zijn podcast verlopen vaak erg chaotisch. Toch levert het vaak iets op, althans voor mij. Dat was ook weer het geval bij zijn gesprek met Robert Thurman. Na zo’n drie kwartier gewauwel over politiek (wat naar mijn mening niet in deze podcast thuishoort) slaagde Trussell er in om het interview alsnog een boeddhistische wending te geven. En aan het slot riep Thurman nog iets over onze basis ‘realiteit’ die (in tegenstelling tot het leven=lijden uit de vier edele waarheden) uitermate plezierig en vreugdevol is. Gelukzalig, zeg maar.

Dit trof mij, want iets dergelijks (maar dan anders) was ik ook net tegengekomen in het boekje De Sutra van Hui-neng: ‘De essentie van de geest is intrinsiek zuiver, laat dit nu voor eens en voorgoed tot je doordringen.’ De zenpatriarch roept ons op dit zelf te beoefenen en (zo) op eigen kracht het Boeddhaschap te verwerven. Zijn subtip is hier: houdt je geest onverstoorbaar, laat je vooral niet meeslepen door de omstandigheden, met als sub-subtip: negeer de tekortkomingen van anderen. Wees onverschillig wat betreft hun goede en slechte daden, kwaliteiten of zwakheden.

Hui-neng (638-713), de Zesde Patriarch van Zen in China, wordt vaak beschouwd als dé geestelijke vader van de zentraditie. Hij neemt in de geschiedenis van Zen een unieke plaats in omdat hij sterk benadrukte dat men vooral door prajna de verlichting bereikt, en niet alleen door de absorptie in het stil neerzitten (dhyana). Als arme ongeletterde houthakker zou Hui-neng de verlichting bereikt hebben toen hij iemand de Diamant-Sutra hoorde opzeggen. De Sutra van Hui-neng (ook: Platform Sutra) bevat een korte autobiografie en enkele diepzinnige lessen, en is net als de Diamant Sutra een centrale lering van de Boeddhistische traditie.

Hui-neng benadrukt overigens dat we ook weer niet moeten vastlopen in al die zuiverheid. Aandacht besteden aan de geest en aan zuiverheid is namelijk een struikelblok op het pad. Want de geest is voornamelijk misleidend, een illusie, we moeten we er geen aandacht aan besteden. En ook niet aan zuiverheid dus. Zoals gezegd: onze ware aard is intrinsiek zuiver, en als we erin slagen alle begoochelingen van ons af te schudden, dan zal er in onze aard niets dan zuiverheid zijn, omdat het onze illusies zijn die tathata (‘zo-heid’) verbergen. Als we onze geest speciaal gaan opdragen aandacht te besteden aan zuiverheid, dan creëren we alleen maar een extra illusie, namelijk de illusie van zuiverheid.

 

 

 

Bron:

De Sutra van Hui-neng

vertaling Wong Mou-lam, 1929

Ankh-Hermes, 2001