donderdag 30 augustus 2018

Bardo

De term bardo kan wat verwarring geven want ze wordt vaak in verschillende betekenissen gebruikt. Vrij vertaald betekent het een tussenstaat, een fase, een opening, een tussenruimte. Je kunt het als een "plek" zien, maar ook als een bepaalde staat/werkelijkheid van onze geest. In het algemeen wordt er de totale periode tussen sterven en wedergeboorte mee aangeduid.

Het Bardo thödol onderscheidt meer precies wel zes bardo-staten: de bardo van leven (waken), de bardo van dromen, de bardo van meditatie, de bardo van het ogenblik voor de dood (het sterfpunt), de bardo van dharmata (de realiteit) en de bardo van wording (van het nieuwe bestaan). Deze laatste drie zijn elk een onderdeel van de hier bovengenoemde "totale periode" tussen sterven en wedergeboorte. Om het nog wat ingewikkelder te maken wordt bardo in de tekst van het Bardo thödol ook nog gebruikt om een fase van een bepaalde bardo mee aan te duiden, een ervaring in een periode van een van de zes bardo's. In de bardo van het ogenblik voor de dood bijvoorbeeld heb je twee bardo's van het heldere licht, en in de bardo van dharmata is er een bardo met vreedzame boeddha's en een bardo met toornige boeddha's, die elk ook weer worden opgedeeld in meerdere dagen.

Bardo is van oorsprong een Tibetaans begrip, maar is inmiddels door alle aandacht voor het Tibetaans boeddhisme ook in het westen aardig ingeburgerd. Het valt me daarbij op dat het, ten koste van de eigenlijke betekenis, steeds vaker gebruikt wordt als een soort synoniem van het “gewone” hiernamaals. Een mooi voorbeeld hiervan is de prijswinnende roman Lincoln in de bardo van George Saunders. De bardo in het boek van Saunders lijkt niet veel op die van de Bardo thödol.