In het
bekende boek* van Sogyal Rinpoche kom ik wat uitspraken tegen die mooi
aansluiten bij een vorige blogpost. Daar vergeleek ik de ‘snelle’ boodschap van
(bijvoorbeeld) een Tony Parsons met ‘oudere systemen’ als advaita vedanta en
boeddhisme, en kwam tot de conclusie dat er vaak hetzelfde gezegd wordt.
Wat
schrijft Sogyal Rinpoche? Verlichting is reëel en ieder van ons kan (als het
meezit en met enige moeite) de natuur van
de geest realiseren en op die manier datgene in ons leren kennen wat
onsterfelijk en eeuwig zuiver is. Alle mystieke tradities van de wereld beloven
dat, voegt hij daar aan toe. En het is voor ons allemaal, niet alleen voor een
elite. Wie zou hij daarmee bedoelen? Waarschijnlijk toch ook mensen in de
boeddhistische hiërarchie. En leraren (zoals hijzelf). Van leraren en meesters
moet Parsons helemaal niets hebben, en ook niet van meditatie. En dat wordt dan
juist weer aanbevolen door Sogyal, volgens hem de beste en meest efficiënte
weg. Het doel daarvan is de natuur van de
geest, ‘die als de hemel is’, in ons op te wekken en ons te laten zien wat
wij wérkelijk zijn: onveranderlijk, zuiver
gewaarzijn, dat aan het geheel van leven en dood ten grondslag ligt. Wat
weer behoorlijk Tony Parsons klinkt.
In mijn
blogpost noem ik diens boodschap behalve radicaal ook wel deprimerend. Wel een
mogelijke bevrijding of verlichting, maar geen toeters en bellen, geen ‘feestelijk
moment’, meer een nieuwe vorm van alledaagse sleur en vanzelfsprekendheid. Maar,
zie ik nu, dat zegt Sogyal ook: het is onverwacht gewoon… En niet exotisch,
fantastisch, ingewikkeld of esoterisch. Het is soms zelfs te eenvoudig om te
geloven wanneer de natuur van de geest
geïntroduceerd wordt. Wij zijn onnodig gecompliceerd. Onze gewone geest zegt
ons dat dít het niet kan zijn, er moet toch meer aan vast zitten? Glorieuzer,
met stralende lichten of engelen die ons ontmoeten, en een mysterieuze stem die
bevestigd dat we nu geïntroduceerd zijn. Maar nee, zo’n drama is er niet. Ook
dit klinkt behoorlijk Tony Parsons. Mensen hebben moeite met het goddelijke in
het alledaagse te accepteren. De werkelijkheid is eenvoudig, zegt hij, en er is
sowieso niets te bereiken. Verlichting is helemaal niets buitengewoons, het is
onze algemene manier van zijn. Maar als je het vergelijkt met het gevoel van
afgescheidenheid, dan is ontwaken iets heel bijzonders. Het gevoel van
vervreemding is opeens verdwenen en je neemt alles op een andere manier waar.
Misschien is dit hetzelfde als wat Sogyal, volgens zijn boeddhistische
traditie, noemt ‘de natuur van de geest
realiseren’. Lagen van verwarring bladderen af en je houdt eenvoudig langzaam op
verward te zijn. Geleidelijkheid dus, bij deze ‘wijsheid van gewoon-zijn’.
En je
moet er maar niet te veel over nadenken of het kapot redeneren. Daarover zijn
Tony Parsons en Sogyal Rinpoche het in ieder geval eens. Parsons wijst het
totaal af en Sogyal stelt dat we in onze cultuur het verstand overwaarderen. De
logische geest lijkt interessant, maar is de kiem van verwarring en
versluiering. Je kan zomaar geobsedeerd raken door je eigen theorieën, en
volledig missen waar het om gaat. Onze ware natuur is niet iets speciaals, maar
juist de zogenaamde ‘gewone wereld’ is raar, een enorme uitgebreide samsarische
hallucinatie!
*Het
Tibetaanse boek van leven en sterven
Sogyal Rinpoche
Servire, 1994
