Behrens zegt de dood te ‘kennen’ en noemt zich zelfs diens ‘oude bediende’. De dood wordt in het algemeen overschat, maar heeft toch bijna niets om het lijf. Want wat er aan vooraf gaat (ziekte, lijden), hoort immers bij het leven. De dood beleef je niet, niemand zou er iets zinnigs over kunnen zeggen, zelfs al zou je terugkomen. ‘We komen uit het duister en we gaan naar het duister, en er tussenin liggen belevenissen, maar begin en einde, geboorte en dood, worden door ons niet beleefd, ze zijn niet subjectief van aard: als gebeurtenissen horen ze volledig thuis in het domein van het objectieve, iets anders kan ik er niet van maken.’
Dit lijkt op het bekende citaat van Nabokov over het leven als slechts een kort lichtpuntje tussen twee eeuwigheden van duisternis. Heel veel mensen denken daar precies omgekeerd over, zij ervaren het leven als een duistere tijd, tussen twee perioden van licht.
En Gummbah heeft (natuurlijk) zo zijn eigen interpretatie. In zijn cartoon wordt een sullige figuur (‘leven’) vanuit de geboorte regelrecht naar de dood geschoten, dwars door een kloof ‘niets’. In zijn hand een koffertje ‘vrije wil’.
bron afb: knipsel Volkskrant
