Met Jack op de Grand Staircase

De hemel van... Rose Dawson

(De hemel van... Afl. 28)

Vorige week zag ik (voor het eerst!) de film Titanic (1997). Die kent iedereen natuurlijk allang, dus ik doe hier niet moeilijk over spoilers. Aan het eind van de film gaat de stokoude hoofdpersoon dood, of slaapt en droomt, dat wordt aan de kijker overgelaten. Niet dat het veel verschilt, maar volgens mij overlijdt ze en belandt vervolgens in haar ideale hemel. Twee dingen vind ik daarbij opvallend, daarover straks meer.

Hoofdpersoon van de film is Rose Dawson, later Rose Calvert, maar in 1895 geboren als Rose DeWitt Bukater. In 1912 keert zij met de Titanic terug naar Amerika. Haar rijke maar onuitstaanbare verloofde is ook aan boord, en hij schenkt haar een extreem kostbaar juweel met een blauwe diamant ‘the Heart of the Ocean’, maar helaas is de romantiek ver te zoeken. Tijdens de reis worden Rose (gespeeld door Kate Winslet) en derde klasse passagier Jack Dawson, een arme jonge kunstenaar, verliefd op elkaar. Samen beleven ze van alles, zowel voor als tijdens de scheepsramp, die Rose wel overleeft maar Jack niet.

Als Rose uiteindelijk in New York arriveert, gaat ze verder onder de naam Dawson (Jacks achternaam). Zo ontwijkt ze waarschijnlijk ook haar ex verloofde en haar moeder. Haar verdere leven doet ze allerlei avontuurlijke dingen die ze Jack beloofd had te doen, en ze wordt actrice en een bekend society figuur. (Dit alles komt niet in de film voor.) Ene Mr. Calvert wordt genoemd als Rose Dawson’s echtgenoot. Daar weten we verder niets van, behalve dat hij overleden is. Als kijker kun je herleiden dat ze samen minstens twee kinderen hebben, en een kleindochter Lizzy Calvert. Rose heeft Mr. Calvert nooit verteld over Jack Dawson, op wie ze haar hele leven verliefd was. Maar het lijkt erop (gezien de foto’s en de manier waarop ze over hem spreekt) dat Rose ook van haar man Mr. Calvert hield, ze was met hem getrouwd tot zijn overlijden.

De film maakt een sprong naar 1996, 84 jaar na het zinken, als schatjagers op zoek gaan naar de beroemde blauwe diamant. Zonder succes. Rose Calvert meldt zich, en als 100 jarige surviver wordt ze op het onderzoeksschip uitgenodigd. (Deze oude Rose wordt gespeeld door Gloria Stuart, in 2010 overleden als 100 jarige.) Oude Rose vertelt haar verhaal aan de bemanning en haar kleindochter Lizzy. Als ze weer alleen is gooit ze het blauwe juweel (ja zij had hem al die tijd) in de oceaan en gaat naar bed voor de nacht. De camera glijdt langs een aantal uitgestalde fotolijstjes, als een soort samenvatting van haar leven. Rose ligt stil in bed. Ze keert terug, als geest of in een droom, naar de Titanic in de glorietijd. Gangen door, richting het A deck, linksaf en een steward opent uitnodigend de deur. Ze wordt verwacht. We zien de Grand Staircase, veel hout en glamour , waar ze ooit met Jack afsprak, en ook nu staat hij daar op haar te wachten. Rose heeft weer haar jeugdige verschijning, en de trap wordt omringt door mensen die omgekomen zijn en haar nu begroeten. Iedereen is er en ziet er mooi uit, glimlachjes en knikjes. Bovenaan de trap omhelzen Rose en Jack elkaar onder applaus.

Heel mooi allemaal, maar waar is Mr. Calvert? Rose beleeft een hereniging met Jack, haar grote liefde. En niet met de man met wie ze waarschijnlijk jarenlang getrouwd is geweest. Een gelukkig huwelijk, met kinderen en kleinkinderen. Veel mensen verwachten na hun dood een weerzien met familie en of geliefden. Dat kan dus ingewikkeld worden, althans naar aardse maatstaven. In de bijbel wordt een paar keer op dit vraagstuk ingegaan.

Welbeschouwd is dit natuurlijk niet de hemel, maar de hemel van Rose. Het is haar momentje op haar ideale plek. Zij heeft het gecreëerd, de anderen zijn niet meer dan figuranten. Wat te denken van die steward bijvoorbeeld? Gaat die nu echt na zijn dood nog eens tot in eeuwigheid de knecht uithangen? In de hemel van een ander? Die heeft natuurlijk zijn eigen hemel gecreëerd, net als de rest van de overledenen. “Wij zijn goden die rondlopen in onze eigen schepping.” 

 

Richard Dawson: The Question

Het is alweer meer dan twee jaar geleden dat mijn favoriete schrijver Hilary Mantel overleed. Luisterend naar een song van Richard Dawson moest ik ineens weer aan haar denken. Dood en geestenwereld speelden een belangrijke rol in Hilary’s leven en werk, zij had een ongelukkige jeugd met allerlei metafysische ervaringen. En dat is ook het geval met Elsie, het meisje in Dawson’s song The Question. Haar jeugd (en ook latere leven) wordt ernstig ontregeld door een geest zonder hoofd. De vorige eigenaar van het huis, een stationschef, sprong voor de trein waarbij zijn hoofd abrupt van het lichaam gescheiden werd. Nu verschijnt hij regelmatig aan Elsie, hoofd onder een arm, zijn zwaargebouwde lichaam gestoken in een ouderwets spoorwegen uniform, de grijze lippen vragend: Waar ga jij heen? 

 

 

Foto Uncut/Sally Pilkington (Richards partner)

 

The Question kun je vinden op het vorige maand verschenen album End of the Middle. De ‘progressive folksongs’ van de Engelse zanger Richard Dawson (1981) zijn experimenteel en hij zingt als een valse kraai, maar ik vind het project meer dan geslaagd. Op dit album wordt de dynamiek en trauma van families verkend, lees ik in een interview met Tom Pinnock in muziekmagazine Uncut. Richard heeft een sombere periode achter de rug, maar nu gaat het wel weer. Het nummer The Question blijkt gedeeltelijk geïnspireerd door de bovennatuurlijke ervaringen van zijn moeder als jonge verpleegster in een ziekenhuis in Newcastle. Sommige daarvan verwerkte hij ook al op zijn album Henki (2021). Daarnaast werd de tekst beïnvloed door de psychische problemen van een familielid, die een figuur zonder hoofd had gehallucineerd. Er was daar een spoorlijn aan het eind van de tuin waar, zo bleek later, ooit iemand voor een trein was gesprongen, waarbij zijn hoofd was afgehakt.

 

Geesten kunnen angstaanjagend zijn, maar het idee dat er helemaal geen geesten zouden zijn, vindt Dawson nog veel angstaanjagender. Echt heel eng, maar toch ook wel behoorlijk opwindend. Het idee ‘dat het zich allemaal in de hersenen afspeelt’, daar heeft hij zijn hele leven op gebaseerd, zegt hij zelf. “Het idee dat we onze eigen wereld kunnen creëren en onze werelden kunnen samenvoegen.” 

Zei Annemiek Schrijver eigenlijk ook niet zoiets in een vorige blogpost? En is hier een (klein) raakvlak met Tony Parsons?

 

Voornaamste bron: 

Uncut, maart 2025