Like San Francisco

De hemel van… Belize 

 

(De hemel van… Afl.20)

Een toneelstuk verfilmen, dat is niet altijd een goed idee, maar soms pakt het prima uit. Dat was ook het geval met Angels in America, in 2003 uitgebracht door HBO als een korte dramaserie. Het originele theaterstuk uit 1991 werd geschreven door Tony Kushner.

In het verhaal (dat zich in New York in 1985 afspeelt) komt veel aan bod, de aidsepidemie bijvoorbeeld en allerlei politieke zaken. De levens van de zes hoofdpersonen kruisen elkaar, en zij worden allen geconfronteerd met verandering en verlies. Maar de kern van dit magisch realistische verhaal draait om Prior Walter, een homoseksuele man die aan aids lijdt. Hij wordt bezocht door een engel. Een van de andere hoofdpersonen is Roy Cohn, een belangrijke rechtse politieke fixer. Hij komt niet uit de kast, omdat hij zijn macht en imago wil beschermen. Maar ook bij hem is aids geconstateerd en zijn leven loopt ten einde. Toch blijft hij de harde en onaangename man die hij altijd al was. Een prima rol voor Al Pacino.

Ook de rest van de cast is behoorlijk sterk, met onder anderen Meryl Streep en Emma Thompson. Sommige acteurs spelen zelfs meerdere personages. Maar wat mij betreft, wordt de show gestolen door acteur Jeffrey Wright in een bijrol. Hij is Belize, een zwarte ex-drag Queen en verpleger in een ziekenhuis, zonder twijfel het meest fatsoenlijke en redelijke personage in dit stuk. Belize zit, zeer tegen zijn wil, als verzorger opgescheept met Roy Cohn op zijn sterfbed.

Tijdens een van hun gesprekken vraagt Roy ineens ‘hoe het hierna zal zijn?’. 

‘Hierna?’, vraagt Belize. 

Roy: ‘Als deze ellende eindigt’. 

‘Hemel of hel?’, vraagt Belize eerst nog, maar dan steekt hij van wal: ‘Als San Francisco.’

Dat bevalt Roy wel, een stad. Goed. Hij was al bezorgd dat het een tuin zou zijn. 

‘I hate that shit.’

Belize vervolgt: ‘Mmmm. Big city. Overgrown with weeds, but flowering weeds. On every corner a wrecking crew and something new and crooked going up catty corner to that. Windows missing in every edifice like broken teeth, fierce gusts of gritty wind, and a gray high sky full of ravens.’

Die raven doen Roy Cohn aan Jesaja denken.

Belize: ‘Prophet birds, Roy. Piles of trash, but lapidary like rubies and obsidian, and diamond-colored cowspit streamers in the wind. And voting booths. 

And everyone in Balenciaga gowns with red corsages, and big dance palaces full of music and lights and racial impurity and gender confusion. And all the deities are creole, mulatto, brown as the mouths of rivers. Race, taste and history finally overcome.

And you ain't there.’

Het komt allemaal nogal binnen bij Roy, dat is duidelijk. ‘En de hemel?’, vraagt hij dan nog. 

 

Belize: ‘Dat was de hemel, Roy.’ 

Het fragment kun je HIER bekijken.

Oorsprong en bewustzijn

Stel, reïncarnatie bestaat. Je bent overleden, en je ‘ziel’ heeft een tijdje rondgehangen in de tussenstaat, tussen twee opeenvolgende levens in. Op welk moment treedt dit bewustzijn dan het nieuwe lichaam binnen? Deze interessante vraag was het onderwerp van een vorige blogpost. Reïncarnatie lijkt een eindeloze keten opeenvolgende en aangesloten wedergeboorten te zijn, wanneer en hoe is deze reeks ooit gestart? 

 

Het boeddhisme gaat uit van universele oorzakelijkheid. Hier geen goddelijke schepper of zelf-geschapen wezens. Alles is aan oorzaken en omstandigheden onderhevig. Oorzaken en omstandigheden die verandering tot gevolg kunnen hebben, maar ook een ontstaan van iets. Dus ook de geest, of het bewustzijn ontstaat (verandert) als een resultaat van de voorafgaande ogenblikken. De continuïteit van bewustzijn wordt (mede) mogelijk gemaakt door achtereenvolgende wedergeboorten. Dit is, in het kort, de boeddhistische variant van reïncarnatie.

 

Continuïteit van bewustzijn dus, en niet een ziel of ego. Geen onafhankelijke en onveranderlijke entiteit dat de dood van het lichaam overleeft, maar het meest subtiele niveau van bewustzijn. Een soort gestripte versie van de persoon die jij was, gebaseerd op je meest hardnekkige ingekerfde neigingen. De onfeilbare natuurwet van oorzaak en gevolg, karma, is de stuwende kracht achter de wedergeboorten. En jouw karma bepaalt of die gunstig of juist lastig zal uitpakken. Niks lot of voorbeschikking dus. Sterker nog, de toekomst ligt in jouw handen. Want als alles wat je nu doet of denkt een evenredig gevolg zal hebben, biedt dat natuurlijk ook mogelijkheden, een kans tot creëren en veranderen.

Bewustzijn ontstaat dus via het moment van bewustzijn dat er onmiddellijk aan voorafging. Maar waar komt het uiteindelijk vandaan? De Dalai Lama probeert het uit te leggen door eerst de stoffelijke wereld als voorbeeld te nemen. Alle elementen in het universum kunnen herleid worden naar een oorsprong, een startpunt, waar ze gecomprimeerd zijn tot ruimte-deeltjes. En die zijn op hun beurt weer het gevolg van het uiteenvallen van een vorig universum. Enzovoort. Het is een voortdurend ontwikkelen, uiteenvallen en weer terugkeren. Vergelijkbaar, inderdaad, met onze geest of bewustzijn. Het is de aard van de geest om ieder moment te veranderen. Als je ons huidige bewustzijn herleidt, merk je dat je de oorsprong van de continuïteit van bewustzijn, net als de oorsprong van het stoffelijk universum, tot in een eindeloze dimensie terugvolgt. Het is zonder begin. Lijkt het.

Er zijn verschillende niveaus van bewustzijn. De meer grove niveaus zijn verbonden met fysiologische processen in het lichaam, er van afhankelijk zelfs. Maar wat is nu de basis? Welke energie of oorsprong stelt de geest in staat, in interactie met stoffelijke deeltjes, levende wezens met bewustzijn voort te brengen?

Lichaam en geest beïnvloeden elkaar, maar de een kan niet de substantie (het materiaal) van de ander worden. Geest en materie zijn van elkaar afhankelijk, maar kunnen niet als substantiële oorzaken voor elkaar dienen. Het uiterste subtielste niveau van bewustzijn verschaft de continuïteit tussen levens en is het uiteindelijke scheppende principe. Dit meest subtiele bewustzijn, het Heldere Licht, is altijd aanwezig. De continuïteit ervan lijkt bijna iets blijvends, vergelijkbaar met die ruimte-deeltjes. Wat op het terrein van de materie de ruimte-deeltjes zijn, is op het terrein van bewustzijn het Heldere Licht. Deze bijzondere energie is de verbinding met het bewustzijn, het is er de oorsprong van, en zo uiteindelijk ook van leven.

Het Bardo Thödol leert dat op het moment van sterven dit zuivere Heldere Licht voor je straalt. Alles wat de verlichte geest tijdens het leven heeft verduisterd valt weg, en er is niets meer dat onze ware natuur verhult. Eén ogenblik verblijft je bewustzijn nu in deze uitgestrekte massa van licht. Je bent vrij van geboorte of sterven. Het is voldoende dit alles te herkennen! Het ogenblik van de dood is een geweldige gelegenheid, als je goed begrijpt wat er gebeurt en je er tijdens je leven goed op hebt voorbereid. Want op dit moment lost je denkende egogeest weer op in de essentie (het Heldere Licht) en vindt bevrijding en verlichting plaats.

In een volgende blogpost meer over het ontstaan van zelf-bewustzijn en dualiteit.

 

 

Bronnen: 

Het Tibetaanse boek van leven en sterven 

Sogyal Rinpoche 

Servire, vijfde druk 1996 

 

Dagend Inzicht 

Sogyal Rinpoche 

Servire, 1995

Lezing Dalai Lama, New York 1991

Elizabeth Line

 The Guardian vandaag

bron afb: The Guardian

End of the line for a monarch who has been a shining light

Tunnel en Licht(snelheid)

In de Q&A rubriek van het blad BBC Science Focus van vorige maand, vroeg een lezer zich af of objecten op verre afstand zouden verdwijnen als hij (de lezer dus) op lichtsnelheid zou reizen. Deze prangende vraag werd beantwoord door astronoom en astrofysicus Dr. Alastair Gunn: 

“On Earth we can still see deep-space objects which no longer exist because their light takes a finite time to reach us. If we begin travelling towards such an object, we will continue to see its light, but will see its demise earlier than if we had stayed stationary, simply because we are decreasing the distance the light has to travel.

Similarly, if we begin moving away from the object, we will be able to see it for longer than if we remained stationary, because we are increasing that distance. So, some objects will indeed disappear from our sight because we are moving – this is true whatever speed we travel, but the effect obviously increases the faster you go.”

Dat is duidelijk. Maar volgens Dr. Gunn zijn er ook nog andere factoren die een rol spelen als je ongeveer met de snelheid van het licht zou reizen:

“First, the Doppler Effect means objects behind us will become redder, while those ahead will become bluer. At a great enough speed, objects will disappear from sight because their light is shifted out of the visible part of the spectrum. Also, as your speed increases, your field of view becomes narrower and brighter in the direction of motion and objects appear smaller and further away. Eventually, even objects which are behind you rotate into view in front of you. At light speed you see only an infinitely small, infinitely bright spot ahead of you, and darkness everywhere else! So, if you are travelling close to light speed, you will not be able to distinguish individual objects and notice whether they have disappeared or not!”

Behoorlijk spectaculair allemaal! 

Maar het meest interessante aan dit verhaal vind ik zelf de opmerkelijke gelijkenis met de razendsnelle reis door een tunnel op weg naar het licht, die zo vaak beschreven wordt door mensen die een bijna-doodervaring hebben meegemaakt.

 

Bron: 

BBC Science Focus 

Augustus 2022