 |
| Bron afb: still Tukdam documentaire |
In de blogpost over tukdam zagen we dat de grens tussen leven en dood helemaal niet zo duidelijk is, en dat sterven een proces is. Maar binnen dit proces is er toch een moment aan te wijzen, dat beschouwd kan worden als het echte ogenblik van sterven. Waarschijnlijk het meest belangrijke moment in leven en sterven, met de unieke kans op bevrijding als het Heldere Licht zich aandient. Robert Thurman geeft in zijn vertaling van het Tibetaans Dodenboek een erg goede beschrijving van de gebeurtenissen tijdens chikai bardo.
Als ‘de witte vloeistof’ en ‘de rode vloeistof’ elkaar uiteindelijk bij het hart ontmoeten, sluiten ze het bewustzijn in. De stervende ziet verschillende vormen van licht (of pure duisternis) en verliest vervolgens het bewustzijn. Hier gaat hij de sfeer van helder-licht-transparantie in, een ervaring van een bijzonder soort niet-dualistisch bewustzijn.
Robert Thurman: “Op dit punt ontvouwt zich een belangrijke structuur van het gewone leven, die bekend staat als de zesvoudige knoop bij het hartchakra. De linker- en rechterkanalen hebben het centrum van het hartchakra strak omsloten vanaf het moment van onze conceptie in dit leven, en de daaropvolgende ontwikkeling van het centrale zenuwsysteem vindt plaats rond deze zesvoudige knoop. Als die volkomen losgaat, verlaat ons bijzonder subtiele bewustzijn zijn locatie, voortgestuwd door onze evolutionaire motivatie. Dit is het echte moment van sterven; het is de tussenstaat van het sterfpunt. Het is de subtielst mogelijke staat voor een wezen. Alles wat er over gezegd wordt doet er onrecht aan. Het bijzonder subtiele helder licht-bewustzijn is voorbij alle dualiteit van eindigheid en oneindigheid, tijd en eeuwigheid, subject en object, zelf en de ander, bewustzijn en bewusteloosheid, zelfs onwetendheid en verlichting. Het is een staat die zo transparant is dat iemand die er niet op is voorbereid er dwars doorheen zal kijken en het niet eens zal opmerken”.
Een prachtige beschrijving van de gebeurtenissen op het sterfmoment. Maar de mooiste beschrijving (totnutoe) van de ervaring van sterven wordt geleverd door Chögyam Trungpa HIER (laatste alinea).
