Het is vooral belangrijk om niet bang te zijn. Dus ook niet wegvluchten als de gele boeddha verschijnt. Een indrukwekkend schouwspel: zittend op een paardentroon, verenigd met zijn gezellin Mamaki, begeleid door vier bodhisattva’s, twee mannelijke en twee vrouwelijke. In zijn hand houdt hij een wensvervullend juweel. En dit alles tegen een achtergrond van regenboogstralen en lichten. Ratnasambhava, de boeddha van de wijsheid der gelijkheid*, komt je helpen. Dat moet je goed beseffen als je het stralend heldergele licht ziet priemen vanuit het hart van dit Boeddhapaar, versierd met lichtschijven en glinsterende druppels en druppeltjes. Het is het gele licht van de skandha van gevoel in zijn fundamentele zuiverheid, de wijsheid van gelijkheid.
Door je hardnekkige trots en neurotische sluiers zul je waarschijnlijk in paniek raken, en wegvluchten van dit scherpe gele licht dat zo ondraaglijk voor je ogen is. Regelrecht naar het prettige zachte blauwe licht van de mensenwereld (waarschijnlijk de meest normale loka voor een overledene op doortocht), dat tegelijk met het wijsheidslicht schijnt, en je nu enorm aantrekkelijk voorkomt. Maar doe dit vooral niet! Het is het pad van vernietiging dat voortkomt uit je schadelijke (onbewuste) neigingen die je door je sterke trots hebt verzameld. Je zult vallen en weer in de mensenwereld terechtkomen waar je zult lijden door geboorte, ziekte, ouderdom en dood en geen tijd meer zult hebben om bevrijding van het cyclische bestaan te bereiken. Terug bij af, in de modderpoel van samsara. Negeer het dus en geef je trots op, geef je onbewuste neigingen op.
Herken en erken liever het stralend heldere gele licht als wijsheid. Wees ontspannen, eerbiedig en vol vertrouwen. Het is de natuurlijke energie van je eigen geest! Verlang er naar en bid de inspiratiebede (uit het Bardo Thödol), terwijl je sterk concentreert op de Boeddha Ratnasambhava. Je zult dan oplossen in het regenbooglicht van het Ratnasambhava-paar en een sambhogakaya-boeddha worden in het zuidelijke zuivere boeddhagebied.
Geschreven voor ‘de gewone man’ introduceert het Bardo Thödol hier het gebed, want geloof ‘dat het werkt’ en een beetje goede wil en kennis zijn eigenlijk al voldoende. De overledene richt zich tot symbolen van de totale eenheid. En zelfs als je er niet in gelooft of er voor bidt, zullen alle lichten en stralen en vormen ondeelbaar met je versmelten. Je zult een boeddha worden en verlichting bereiken. Of zoals Thurman het in zijn vertaling formuleert: “Als de overledene deze gelijkschakelende wijsheid op deze manier herkent, is er geen twijfel mogelijk dat zelfs de zwakste geest zal worden bevrijd”.
En anders is er altijd nog dag vier in de bardo van dharmata.
*Zoals eerder gezegd is de dualiteit al volledig aanwezig in sambhogakaya, maar wel in een toestand van volmaakt evenwicht. Goed en kwaad, liefde en haat, leven en dood: al deze illusies neutraliseren elkaar, omdat ze in exact gelijke mate aanwezig zijn. Deze wijsheid der gelijkheid wordt gesymboliseerd door de gele boeddha Ratnasambhava.
Bronnen:
Francesca Fremantle en Chögyam Trungpa
Het Tibetaans Dodenboek
Servire, 1991
Robert A.F. Thurman
Het Tibetaanse Dodenboek
Altamira-Becht, 2006
Ilse Dorren
Tocht door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda, 1985
