“De dood is het begin van een terugreis naar het punt van voor de geboorte. Dat weet ik nu. Want zien mensen die bijna sterven maar het overleven niet vaak een film van hun leven in hun hersens razendsnel achterstevoren afdraaien? De dood is de terugkeer van de tak naar de kern van de stam. Maar na zijn dood blijft het wezen van de tak, want het was er al voor zijn geboorte. De eerste wet van de thermodynamica zegt: energie kan noch worden geschapen noch worden vernietigd. De kern van de stam is daar waar hij noch levend noch dood is. Angst voor de dood is evengoed als angst voor het leven, een poging je van de werkelijkheid van het bestaan en van al het bestaande te isoleren.”
Het is waar, Roel van Duijn is nogal een boomknuffelaar, en hij zegt ook met ze te communiceren. De subtitel van dit boek is dan ook Gesprekken met een rode beuk. Roel wendt zich met enige regelmaat tot een boom in het Westerpark (Amsterdam) en probeert op die manier contact te krijgen met de oude natuurgod Pan (vandaar ‘Panies’). Onder het lover van de boom ‘Bella’ verdiept hij zich in de oorsprong van de wereld, en komt daarbij tot theorieën die moeilijk te volgen zijn.
Roel van Duijn werd geboren in een theosofisch gezin in Den Haag en ruimdenkend opgevoed, alle godsdiensten werden bestudeerd. Zijn vader brak met de theosofie omdat hij de leiders niet democratisch vond. Ook Roel voelt zich geen theosoof meer, hij is vooral sceptisch over de organisatievorm. Hij gelooft in reïncarnatie en vindt het een positieve gedachte dat de ziel ergens naar toe gaat en een manifestatie zoekt. Daar is geen bewijs voor, maar dat hoeft ook niet, voor het tegendeel is ook geen bewijs. Roel gelooft erin en voelt zich er goed bij, ervaart rust en harmonie. Karma en reïncarnatie zijn voor hem de kern van alle godsdiensten, maar hij heeft geen overtuigingsdrang. Het concept van een goddelijke ordening vindt hij moeilijk, want daar is de mens dan onderdeel van, terwijl die juist altijd voor wanorde zorgt. Hij gelooft in een goddelijke vonk, maar dan in alles, niet alleen in de mens. Ongeveer zoals bij Spinoza, god is de natuur en de mens is onderdeel daarvan.
Terug naar Panies dagboek. Dinsdagochtend, 15 juni. Roel loopt rondjes om de stam van de beuk. Onder het gewelf van takken en bladeren mijmert hij over zijn in 1962 overleden vader Gerard, “zoals hij gedurende enige dagen na zijn overlijden opgebaard lag bij ons thuis in de grote achterkamer. De uitdrukking van zijn gelaat straalde een onkwetsbare schoonheid uit. Niet een toevallige schoonheid was het maar een schoonheid die onmiddellijk voortkwam uit de gevoelens die er tussen mijn vader en ons tijdens zijn gang door de gouden poort werden uitgewisseld.” Hij steekt een blad van de boom in zijn mond om de smaak van de dood te proeven en overpeinst dood en boom (zie bovenaan). Groen gras glanst in de regen en omcirkelt de boom. De bruine beuk is en blijft het middelpunt, de contouren van zijn kroon steken prachtig af tegen de hemel. Roel is één met het beeld van de boom en drukt zich tegen de ronde stam. ‘Ineens wordt Bella hol en word ik een boom in haar.’
Kortom, sympathieke jaren 60 en 70 naïviteit. Met misschien een extra kruidensigaret hier en daar? Wie zal het zeggen.
