De bardo van wording is een akelige tussenstaat, we zagen
het in de vorige blogpost al. En het ergste moet nog komen. Terwijl de overledene nog treurt over de
scheiding van zijn geliefden, slaat zijn karma genadeloos toe.
En het
is niet als in de bardo van dharmata, waarin zelfs de toornige verschijningen
barmhartige ingrepen waren. Boeddhavormen maakten op deze manier krachtige
emoties los in een bewustzijnslaag waar primaire indrukken worden opgeslagen.
Nu
krijgt de overledene meer dan ooit met ‘zichzelf’ te maken. Met zijn eigen door
onwetendheid vastgeroeste en ingesleten overtuigingen hoe de ‘realiteit’ in
elkaar zit. Met zijn gehechtheid aan de levensstijl die hij gewend is. Een
volgende geboorte in de ‘gewone wereld’ is nu zo goed als onvermijdelijk. Een
situatie die samengaat met heftige en afschrikwekkende voorstellingen.
Het
Bardo Thödol vervolgt de uitleg: “Voortgeblazen door de wervelende wind van
karma, berijdt je geest het paard van de wind, als een veertje dat heen en weer
geblazen wordt. Hulpeloos en wankel.”
Nu zal
de hevige wervelstorm van karma je woest en malend voortduwen. Het is angstaanjagend
en ondraaglijk, maar wees er niet bang voor! Je hallucineert! Het is je eigen
verwarde projectie! Er doemt beangstigende dikke duisternis voor je op. En je
hoort afschrikwekkende kreten: sla neer, sla dood! Als je een grote zondaar
bent zul je veel zwaarbewapende en vleesetende demonen zien die dit soort
oorlogskreten slaken. Je wordt in sneeuw, regen en duisternis opgejaagd door
gruwelijke verscheurende dieren en achtervolgd door een groot leger. Er zijn
geluiden van lawines en overstromingen, bosbranden en orkanen. In paniek vlucht
je weg waarheen je maar kunt, maar je wordt geblokkeerd door drie diepe afgronden
vlak voor je. Een witte, een rode en een zwarte. Je valt er bijna in. Maar het
zijn geen echte afgronden! Dit zijn haat, begeerte en onwetendheid. Herken nu
dat dit de bardo van wording is! Roep Avalokiteshvara aan en smeek dringend om
zijn bescherming. Vergeet het niet.
Voor de
deugdzamen ligt het anders. Als je de
dharma oprecht hebt beoefend, en verdiensten en positieve energie hebt
verzameld, zul je hier juist vreugde en zaligheid ervaren, in allerlei volmaakte vormen
van geluk. En zij
die geen goed en geen kwaad gedaan hebben, de onverschilligen en onwetenden,
zullen hier geen lijden ervaren. Maar ook geen geluk. Zij voelen zich vooral
verward (onwetend).
Maar wat
het hier ook wordt voor jou, voel je er niet toe aangetrokken! Verlang niet
naar het plezier of de vreugde! Geef je gehechtheid hieraan op. Offer het
allemaal maar aan je goeroe en de drie juwelen. En ook als het je allemaal om
het even is, zonder visioenen van pijn of plezier, moet je toch proberen je
geest te richten op de ervaring van het Grote Symbool (ook: het Grote Zegel).
Niet geconcentreerd, maar ook niet afgeleid. Er tussenin. Dit is erg
belangrijk!
Het Grote
Zegel (vertaling van mahamudra) is een vergevorderde tantrische meditatiebeoefening met een radicale en directe benadering van de uiteindelijke
realisatie. Het is de directe waarneming van de heiligheid en levendigheid van
het leven. De realiteit is als een ‘zegel van ervaring’, en de uiteindelijke
realiteit is dan het hoogste zegel van inzicht van wijsheid. Het Bardo Thödol is hier wel
superoptimistisch om juist deze instructie te geven aan een overledene die
ronddwaalt in de bardo van wording. Hij heeft tot nu toe weinig blijk gegeven
van enig inzicht, en zou dan nu ineens deze ingewikkelde oefening voor
ingewijden kunnen uitvoeren?
Bronnen:
Francesca
Fremantle en Chögyam Trungpa
Het
Tibetaans Dodenboek
Servire,
1991
Robert
A.F. Thurman
Het Tibetaanse
Dodenboek
Altamira-Becht, 2006
Ilse
Dorren
Tocht
door twee werelden; Gids voor het Tibetaanse Dodenboek
Mirananda,
1985
