De verschijnselen in geluid, licht en kleur in de
bardo’s worden in het Bardo Thödol geïntroduceerd in de vorm van
symbolen, noodzakelijke hulpmiddelen om het onuitsprekelijke te verbeelden ‘voor
de gewone man’. In haar boek Tocht door twee werelden (besproken
in een vorige blogpost) laat Ilse Dorren dit op een begrijpelijke wijze zien:
alles wat in de bardo’s opdoemt is slechts een zinnebeeld. Zelfs de term ‘licht’ (in Helder Licht) zegt ze op blz. 35.
Dat vindt de Dalai
Lama ook. Hij noemt het een metafoor,
een manier van uitdrukken. "Ik denk niet dat in de term helder
licht, het licht letterlijk genomen moet worden. In het boeddhisme worden
termen als duidelijkheid en helderheid veel gebruikt met betrekking tot geest
of bewustzijn. Vanuit dat standpunt is de keuze van de term 'licht' gemaakt.
Helder licht is het subtielste niveau
van de geest, dat als basis of
bron kan worden gezien waaruit de uiteindelijke ervaring kan voortkomen. Daarom
wordt het helder licht genoemd, het is een staat van de geest".(*2)
Schrijfster Dion Fortune vertelde dat tijdens een
meditatie het zuivere zijn zich aan
haar voordeed ‘als een verblindend licht, waarbij alle denken geheel
ophield’.
In het Tibetaans boeddhisme wordt de zogenaamde
'toestand van de geest als helder-licht' vaak genoemd. Van dit niveau van de
geest (het subtielste dus) zijn wij ons normaal niet eens bewust. Het
verschijnt alleen aan zeer vergevorderden in het mediteren. Maar, ook
tijdens het doodsproces!
Helaas zullen de meesten van ons het Heldere Licht niet herkennen en, volgens Sogyal
Rinpoche, "volledig onvoorbereid zijn op haar schier grenzeloze
onmetelijkheid, en de immens subtiele diepte van haar naakte eenvoud. Het
gevolg is dat we instinctief zullen reageren vanuit al onze oude angsten, gewoonten
en conditionering (uit vele levens) en vasthouden aan ons grijpen in plaats van
ons over te geven aan en open te stellen voor de Luminescentie (Helder
Licht)". (*1) En zo wordt dit uiterst
krachtige moment dus (weer) niet door ons benut als een mogelijkheid voor
bevrijding.
Bronnen:
(*1) Het
Tibetaanse boek van leven en sterven
Sogyal Rinpoche
Servire 1996, vijfde druk
(*2) Lezing
van de Dalai Lama
11-14 Oktober 1991, New York
